Sak Franciszek
Franciszek Sak, ur. 10
II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo.
1940 w Nowej Wsi, zm. 1 I 2002 w Koszalinie. Absolwent Politechniki Warszawskiej, Wydz. Elektryczny (1970).
1970–1976 projektant w Miastoprojekcie w Koszalinie, 1976––1989 w Biurze Projektów Obiektów Sportowych i Rekreacyjnych Polsport tamże.
Od IX 1980 w „S”; IX 1980 przew. Komitetu Założycielskiego w zakładzie, od IV 1981 członek Regionalnego KOWzP, VI-VII 1981 delegat na I WZD Regionu Pobrzeże w Koszalinie, 3 VII – 13 XII 1981 członek ZR.
Po 13 XII 1981 współorganizator kolportażu podziemnych wydawnictw; kolporter ulotek oraz uczestnik akcji malowania napisów na murach. 20 II 1982 – 20 II 1983 współredaktor podziemnego pisma RKS „Grudzień ’81 –
Gazeta Wojenna
NSZZ «S»” w Koszalinie; 1982–1983 współredaktor i drukarz pisma „CDN.
Biuletyn Informacyjny Biuletyn Informacyjny "Biuletyn Informacyjny", pismo wydawane przez TKZ „S” przy Zakładzie Robót Górniczych w Lubinie IV 1985 – I 1986.
Komitetu Samoobrony NSZZ «S» Region Pobrzeże”; 1985 współredaktor podziemnego pisma „OKO”. Współorganizator mszy za Ojczyznę; 29 I 1982 uczestniczył w pogrzebie zastrzelonego górnika z KWK
Wujek Wujek "Wujek", pismo wydawane od jesieni 1982 – I 1986 w Katowicach przez Młodzieżowy Komitet Oporu Społecznego przy KWK Wujek zrzeszony w sieci KOS.
w Katowicach (Jana Stawisińskiego z Koszalina); 1 V 1982 uczestnik demonstracji „S” przed katedrą Niepokalanego Poczęcia NMP w Koszalinie. Od II 1983 członek Biskupiego Koszalińsko-Kołobrzeskiego Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom, dystrybutor paczek żywnościowych, leków i in. darów z zagranicy; 23 VIII 1987 współtwórca Międzyregionalnej Komisji Koordynacyjnej Pomorza Środkowego Koszalin – Słupsk; 12 IX 1987 organizator nielegalnego zebrania ścisłego kierownictwa MKK w Koszalinie. 1982–1988 kilkakrotnie zatrzymany, ukarany grzywnami przez kolegium ds. wykroczeń.
25 II – XII 1989 skarbnik TZR Pomorza Środkowego, 8 IV – 24 VI 1989 współzałożyciel, wiceprzew. Wojewódzkiego KO w Koszalinie, 1989–1991 poseł RP z listy KO, 1990 członek Wojewódzkiej Komisji Kwalifikacyjnej ds. weryfikacji b. funkcjonariuszy SB w Koszalinie. 1990 założyciel PC tamże; 1991 założyciel i prezes PChD tamże. 1991–2002 właściciel Małej Elektrowni Wodnej tamże. 1998– 2002 członek Stowarzyszenia Osób Represjonowanych w Stanie Wojennym Oddział w Koszalinie, 1998–2002 radny Rady Miejskiej z listy Nasz Koszalin tamże.
Rafał Marciniak