Antonowicza Marcina sprawa
Antonowicza Marcina sprawa, 19 X 1985 ok. godz. 22.00 funkcjonariusze Pododdziału Centralnego Podporządkowania ZOMO w Olsztynie zatrzymali M. Antonowicza, mieszkańca Olsztyna, dziewiętnastoletniego studenta Wydz. Chemii Uniwersytetu Gdańskiego. Kilkanaście minut późn. Antonowicz został znaleziony nieprzytomny, z rozległymi obrażeniami głowy obok milicyjnego samochodu. 2 XI zmarł, nie odzyskawszy przytomności. 10 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1986 Prokuratura Rejonowa w Olsztynie umorzyła śledztwo w tej sprawie z powodu „niestwierdzenia przestępstwa”. Umorzenie zaskarżyli pełnomocnicy rodziny, którzy wskazali m.in. na brak zabezpieczenia dowodów, niedopuszczenie ich pełnomocników do przesłuchania funkcjonariuszy ZOMO oraz innych świadków, niewyjaśnienie rozległych krwawych wylewów na udach ofiary i oddalenie większości wniosków dowodowych składanych przez pełnomocników. Adwokaci podkreślali również liczne sprzeczności w zeznaniach funkcjonariuszy i podważali wyniki eksperymentu śledczego z 3 XII 1985. Własne postępowanie prowadził również WUSW w Olsztynie. Przy kurii biskupiej tamże utworzono komitet organizacyjny pogrzebu, podjęto akcję informacyjną w kraju i za granicą. 6 XI 1985 w olsztyńskim kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa odbyły się uroczystości pogrzebowe, w których uczestniczyli m.in. bp Julian Wojtkowski, bp Wojciech Ziemba, ks. Ryszard Sztychmiler, kurialiści, prof. i alumni Warmińskiego Seminarium Duchownego, olsztyńscy i gdańscy ks., rektor UG prof. Karol Taylor ze stuosobową delegacją gdańskich studentów, uczniowie IV LO w Olsztynie, którego absolwentem był zmarły, a także kilka tys. mieszkańców miasta. Podczas nabożeństwa na cmentarzu przy ul. Poprzecznej przemawiał K. Taylor (wkrótce odwołany ze stanowiska), odczytano list Lecha Wałęsy. Wydz. III WUSW w Olsztynie wszczął SOS/SOR krypt. Student, przeprowadzono rozmowy ostrzegawcze z kapłanami i osobami zaangażowanymi w wyjaśnianie wydarzenia, nagrywano przebieg nabożeństwa i pogrzebu, filmowano uczestników, wielokrotnie ich przesłuchiwano (w szczególności działaczy „S”), przeprowadzono szczegółową analizę wszystkich modlitw i wystąpień. Śledztwem objęto również kapłanów z całego kraju, którzy w swoich modlitwach wspominali zmarłego, prowadzono systematyczny nasłuch RWE i innych zachodnich rozgłośni radiowych. W nasilonej kampanii w środkach masowego przekazu z udziałem rzecznika rządu Jerzego Urbana dyskredytowano postać M. Antonowicza. 1991 w sprawozdaniu sejmowej Komisji Nadzwyczajnej do Zbadania Działalności Ministerstwa Spraw Wewnętrznych potwierdzono większość podnoszonych przez adwokatów zarzutów wobec działań Prokuratury Rejonowej w Olsztynie, wskazując na dominujący wpływ organów MSW na prowadzone postępowanie. 16 II 1992 Prokuratura Wojewódzka w Toruniu podjęła postępowanie w tej sprawie, umorzone ostatecznie 31 VIII 1993. Marcin Antonowicz został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2007).