Parafia Chrystusa Króla w Rzeszowie
Parafia Chrystusa Króla w Rzeszowie, parafia swoimi pocz. sięga lat 20., gdy postanowiono wybudować kaplicę, a nast. kościół dla kształcącej się w tej części miasta młodzieży. 1931 rozpoczęto budowę świątyni. 1936 rektorem kościoła został inicjator i budowniczy kościoła ks. Józef Jałowy. W okresie okupacji niemieckiej kościół kilkakrotnie był zajmowany na magazyn żywności, potem zamknięty. Od lata 1944 ponownie msze św. odprawiał w nim ks. Józef Jałowy. 1949 parafię erygował bp. Franciszek Barda, ordynariusz diecezji przemyskiej wydzielając jej terytorium z parafii farnej. Pierwszym proboszczem został ks. Józef Jałowy. Po jego śmierci 8 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1954, funkcję tę pełnili: ks. Antoni Twaróg (do 20 X 1955 ) i ks. infułat Józef Sondej (20 X 1955–1994). Od pocz. parafia pełniła ważną rolę w życiu religijnym, społecznym, a potem także kulturalnym Rzeszowa. Od schyłku lat 50. w budynku nowej plebanii prowadzono lekcje katechezy rugowanej ze szkół. Od 1969 w parafii zajęcia Studium Liturgicznego, w których uczestniczyli duchowni diecezji przemyskiej.
Od 1970 przy parafii działało D.A. Wieczernik, prowadzone pocz. przez ks. Kazimierza Ryczana (do 1975), a nast. ks. Ireneusza Folcika. Środowisko było oazą wolności dla młodzieży akademickiej formowanej w duchu chrześcijańskim i patriotycznym oraz kontestującej założenia ideologii marksistowskiej. Duszpasterstwo Akademickie było też ważnym ośrodkiem kultury niezależnej prezentowanej przez przyjeżdżających do Rzeszowa naukowców, opozycjonistów, dziennikarzy i artystów. Promotorem D.A. był bp Ignacy Tokarczuk, ordynariusz diecezji przemyskiej. Zarówno osoba ks. J. Sondeja, jak również funkcjonowanie D.A. oraz działalność duszpasterska były przedmiotem inwigilacji ze strony SB oraz działań operacyjnych z wykorzystaniem elementów dezintegracyjnych.
1975 bez zgody władz adm. w kościele odbył się festiwal Sacrosong. 1976 po brutalnym pobiciu protestujących robotników Radomia i Ursusa duchowni diecezji przemyskiej wystosowali protest przeciwko zastosowanych wobec nich represji. Szczególnie aktywny w tej akcji był ks. Józef Sondej i duchowni dekanatu Rzeszów II.
1977 z kościoła wyruszyła pielgrzymka byłych żołnierzy AK na Jasną Górę. W świątyni odprawiano też msze św. za poległych żołnierzy AK. 11 VI 1978 w kościele wmurowano tablice pamiątkowe poświęcone poległym i pomordowanym profesorom oraz wychowankom Seminarium Nauczycielskiego w Rzeszowie oraz parafianom. Przedmiotem szczególnej troski ks. J. Sondeja jako dziekana dekanatu II była rozbudowa sieci parafialnej Rzeszowa, która doprowadziła do powstania 6 nowych świątyń i parafii do 1989. Proces ten obejmujący lata 1971–1989 odbywał się w kolizji z ówczesnymi władzami partyjno-administracyjnymi i napotykał na kontrakcję SB.
XI 1980 w kościele poświęcono krzyże dla „S”, które zawieszono potem w zakładach pracy, szpitalach i szkołach. Proboszcz ks. J. Sondej towarzyszył bp. T. Błaszkiewiczowi podczas wizyty 17 II 1981 u strajkujących rolników w siedzibie WRZZ w Rzeszowie. 20 IX 1981 ks. J. Sondej towarzyszył bp. I. Tokarczukowi w poświęceniu sztandaru „S” rzeszowskiej WSK na stadionie Stali Rzeszów.
Po wprowadzeniu stanu wojennego w parafii działała sekcja charytatywna przygotowująca i dostarczająca paczki dla internowanych i ich rodzin. W pomieszczeniach kościelnych przechowywano materiały drukarskie wykorzystywane potem w działalności podziemnej. Ksiądz J. Sondej należał też do kapłanów, którzy odwiedzali internowanych i pełnili wśród nich posługę duszpasterską. Podczas ogłoszeń parafialnych informowano wiernych o represjach, jakie stosowano wobec działaczy opozycji. 1984 plebania była miejscem kilku spotkań RKW „S”. Po zamordowaniu ks. Jerzego Popiełuszki i atakowaniu Kościoła podczas procesu jego zabójców, protest w tej sprawie podpisało 1300 parafian.
9 III 1989 na plebanii odbyło się spotkanie działaczy „S” RI, po którym wystosowano informacje do wojewody o wznowieniu działalności przez WKZ NSZZ RI „S”. Przed wyborami 4 VI 1989 proboszcz parafii jednoznacznie w ogłoszeniach wyraził swoje poparcie dla „S”.
W kolejnych latach funkcję proboszcza parafii pełnili: ks. prałat Stanisław Zych (1994–2012), od 2012 ks. Janusz Podlaszczak. Obecnie parafia liczy około 7 tys. osób.
Mariusz Krzysztofiński