Aktualnie znajdujesz się na:

1980

wrzesień

Kalendarium wrzesień 1980

1

  • Do pracy wraca większość zakładów i przedsiębiorstw w Polsce. Strajk kontynuują kopalnie na Górnym Śląsku i w Zagłębiu. Na rozmowy ze strajkującymi górnikami rząd kieruje komisję resortową z wicepremierem Aleksandrem Kopciem na czele.
  • W Gdańsku Międzyzakładowy Komitet Założycielski Niezależnych Związków Zawodowych wprowadza się do tymczasowej siedziby przy ul. Marchlewskiego 13, gdzie od wczesnych godzin rannych gromadzi się tłum ludzi, którzy chcą się dowiedzieć o prawne warunki tworzenia nowych związków w zakładach pracy. O godz. 16.00 w Gdańsku rozpoczyna się spotkanie Prezydium MKZ i członków Komisji Ekspertów z delegatami załóg.
  • Powołany zostaje Społeczny Komitet Budowy Pomnika Poległych Stoczniowców 1970, na którego czele staje .
  • W Toruniu komisja rządowa podpisuje porozumienie z toruńskim Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym.
  • Na wolność wychodzą wcześniej skazani działacze opozycji demokratycznej: , Marek Kozłowski i oraz zatrzymani w czasie trwania strajku sierpniowego członkowie i współpracownicy . Wobec niektórych, a także wobec przywódcy KPN Leszka Moczulskiego zastosowano sankcje prokuratorskie i w dalszym ciągu toczy się śledztwo. Zarzuca się im przynależność do organizacji o charakterze przestępczym.
  • We Wrocławiu Międzyzakładowy Komitet Strajkowy przekształca się w Międzyzakładowy Komitet Założycielski Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych.
  • W KWK Halemba w Rudzie Śląskiej ma miejsce wypadek górniczy, w którym ginie 8 górników.

2

  • W KWK Manifest Lipcowy od rana toczą się negocjacje między Prezydium MKS a Komisją Rządową. MKS reprezentuje załogi 56 zakładów, w tym 28 strajkujących kopalń – są to m.in.: Andaluzja, Anna, Borynia, Barbara, Bolesław Śmiały, Halemba, Jastrzębie, Julian, Katowice, Lenin, Marcel, Moszczenica, Nowy Wirek, Piast, 1 Maja, Pokój, Rydułtowy, Rymer, Staszic, Suszec, Śląsk, XXX-lecia PRL, Wieczorek, Wujek, Zabrze, ZMP, a także Przedsiębiorstwo Robót Górniczych Jastrzębie i Rybnik.
  • Powołana zostaje Rządowo-Robotnicza Komisja Mieszana ds. Kontroli Realizacji Porozumienia Szczecińskiego w składzie: przewodniczący – Kazimierz Barcikowski, zastępcy – I sekretarz KW PZPR w Szczecinie Janusz Brych i reprezentujący Jarosław Mroczek, członkowie: Jerzy Białkowski, Marian Juszczuk, Henryk Kanicki, Aleksander Krystosiak, Jerzy Korzonek, Stanisław Malec, Stanisław Ozimek, Mieczysław Soszyński, Zbigniew Wojterkowski, Andrzej Zieliński, Andrzej Żabiński, Tadeusz Żyłkowski; w całej Komisji MKR ma tylko 5 przedstawicieli. Pierwsze posiedzenie Komisji odbyło się 10 IX.
  • W Szczecinie, w Stoczniowym Domu Kultury Korab, odbywa się spotkanie Międzyzakładowej Komisji Robotniczej z na czele z przedstawicielami Komisji Robotniczych poszczególnych zakładów pracy. Ustalono zasady tworzenia nowych związków zawodowych.
  • W Gdańsku powstaje 22-osobowy Tymczasowy Komitet Założycielski Niezależnego Zrzeszenia Studentów, któremu przewodzi student Uniwersytetu Gdańskiego Jacek Jancelewicz.

3

  • W KWK Manifest Lipcowy w Jastrzębiu-Zdroju o godz. 5.45 zostaje podpisane Porozumienie między Komisją Rządową (przewodniczący: Aleksander Kopeć – wicepremier, Andrzej Żabiński – zastępca członka Biura Politycznego, sekretarz KC, Włodzimierz Lejczak – minister górnictwa, Wiesław Kiczan – sekretarz KW PZPR, Mieczysław Glanowski – podsekretarz stanu w Ministerstwie Górnictwa, Zdzisław Gorczyca – wicewojewoda katowicki, Jerzy Nawrocki – rektor Politechniki Śląskiej) a MKS (przewodniczący: , wiceprzewodniczący: Stefan Pałka i , członkowie: Jan Jarliński, Piotr Musioł, Andrzej Winczewski, Marian Kosiński, Roman Kępiński, Mieczysław Sawicki, Kazimierz Stolarski, Ryszard Kuś, Wacław Kołudyński, Władysław Kołduński, Grzegorz Stawski). Zapisy Porozumienia potwierdzają Porozumienie Gdańskie, ponadto zapowiadają zniesienie 4-brygadowego systemu pracy, obniżenie wieku emerytalnego w górnictwie i wprowadzenie wolnych sobót od 1 I 1981. Postanowiono też powołać Komisję mieszaną ds. kontroli realizacji Porozumienia.
  • Do Huty Katowice przybywa założyciel Wolnych Związków Zawodowych na Śląsku – Kazimierz Świtoń, oraz mec. Władysław Siła-Nowicki i mec. Piotr Andrzejewski.
  • Pod przewodnictwem Lecha Wałęsy obraduje gdański MKZ NSZZ. Omawiane są zasady tworzenia nowych związków w zakładach pracy, organizacja i podział kompetencji w MKZ oraz projekt doraźnego programu NSZZ. Sformułowane zostają najważniejsze zadania Związku:

1. Kontrola realizacji zawartego Porozumienia, przede wszystkim w zakresie rekompensowania wzrostu cen (Związek proponuje system dodatków drożyźnianych, oparty o tzw. minimum socjalne, które powinno zostać wprowadzone już od początku 1981 r.).
2. Dążenie do stanu prawnego, w którym NSZZ byłyby na równi z innymi związkami stroną przy zawieraniu układów zbiorowych pracy.
3. Wybory do nowych rad zakładowych, niezależnych od żadnych związków zawodowych, w oparciu o system ABC, system ABC, system w „S” Regionu Małopolska, trójpoziomowy, hierarchiczny system kolportażowo-informacyjny, dający możliwość szybkiego obiegu informacji pomiędzy poszczególnymi ogniwami Związku (od centrali do każdej KZ); opracowany przez zespół pracowników Krakowskiego Biura Projektów Budownictwa Komunalnego pod kierunkiem Bolesława Śliwińskiego. proporcjonalny polegający na głosowaniu na listy poszczególnych związków lub grup pracowniczych.
4. Uzyskanie prawa do okresowej kontroli stanowisk pracy w celu stwierdzenia, czy zapewniają one pracownikowi niezbędne warunki bezpieczeństwa i higieny, oraz uaktualnienie listy chorób zawodowych.
5. Wprowadzenie zmian w prawie pracy, przywracających równorzędność pozycji pracownika i pracodawcy oraz wprowadzenie przepisów umożliwiających rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia ze strony pracownika w razie ciężkiego naruszenia obowiązków ze strony zakładu pracy.
6. Zmniejszenie rozpiętości płac w gospodarce uspołecznionej przez stałe podnoszenie płac najniższych.
7. Przyznanie NSZZ inicjatywy ustawodawczej w zakresie spraw objętych jego działalnością.
8. Powołanie Wszechnicy Robotniczej.

  • Na ekspertów gdańskiego MKZ powołani zostają: , prof. i .

4

  • W Hucie Katowice podpisane zostaje Porozumienie między dyrektorem Kombinatu Zbigniewem Szałajdą a Komitetem Robotniczym huty reprezentowanym przez , Andrzeja Grzybowskiego i Aleksandra Karpierza. Ustalono, że: […] Komitet Robotniczy występuje jako organizator Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych w Hucie Katowice oraz zastrzega sobie prawo reprezentowania także innych zakładów, których delegacje zgłosiłyby akces do Międzyzakładowego Komitetu Robotniczego. Strajkujący otrzymują gwarancje bezpieczeństwa, a także przyrzeczenie zrealizowania ustaleń wynegocjowanych przez MKS w Gdańsku.
  • Strajk w bytomskich kopalniach węgla kamiennego: Bobrek, Szombierki i Dymitrow. Powstaje MKS z siedzibą w KWK Dymitrow. Na jego czele staje Andrzej Cierniewski. W wyniku podjętych jeszcze tego samego dnia rozmów z komisją rządową kierowaną przez ministra górnictwa Włodzimierza Lejczaka zostaje podpisane porozumienie, m.in. akceptujące treść Porozumienia Jastrzębskiego.
  • Strajkują: Fabryka Maszyn Emaliowanych i Papiernia w Myszkowie, Przedsiębiorstwo Transportu i Handlu Wewnętrznego, MPK, niektóre zakłady w Tarnobrzegu i okolicach: Siarkopol, kopalnie Machów , Piaseczno, dzień później kopalnia Jeziórko.
  • Władze ujawniają, że kierujący Komitetem ds. Radia i Telewizji Maciej Szczepański dopuścił się poważnych nadużyć finansowych.
  • Rozpoczynają się strajki na Białostocczyźnie. Strajkują: Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacji w Białymstoku, Białostockie Zakłady Przemysłu Bawełnianego Fasty (na czele Komitetu Strajkowego: Cezary Nowakowski i Kazimierz Panicz), Białostockie Zakłady Podzespołów Telewizyjnych Unitra-Biazet (Stanisław Gościniak). W ciągu następnego tygodnia dołącza kilkadziesiąt kolejnych zakładów (m.in.: PKP, Stolbud w Sokółce, Cukrownia w Łapach, Zakłady Przemysłu Wełnianego w Wasilkowie, Zakłady Obuwnicze w Siemiatyczach, Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Bielsku Podlaskim, Państwowe Gospodarstwo Rolne w Krynkach, Spółdzielnia Pracy Inwalidów w Szczuczynie, Zakłady Usług Mechanicznych w Grajewie).
  • Zwolniony zostaje przetrzymywany w areszcie od dwóch dni działacz Komitetu Założycielskiego Wolnych Związków Zawodowych na Górnym Śląsku Kazimierz Świtoń.

4-5

  • W Zakładach Mechanicznych Ursus w Warszawie przedstawiciele załóg: ZM Ursus, ZM Tewa, Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego PZL, Zakładów Radiowych im Marcina Kasprzaka, Fabryki Samochodów Osobowych na Żeraniu, PKP, Huty Warszawa, Miejskich Zakładów Komunikacyjnych, Zakładów im. Marcelego Nowotki – powołują Tymczasowy Zarząd Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Mazowsze. Zostaje przyjęty statut oraz powołane Prezydium Tymczasowego Zarządu NSZZ Mazowsze w składzie: Zbigniew Bujak, Edward Głowacki, Seweryn Jaworski, Jacek Knap, Stefan Lipowski, Jan Łojak, Jerzy Stasiak, Andrzej Warabieda, Maciej Madeyski, January Bednarczyk, Andrzej Ciechowski, Wiktor Kulerski, Jerzy Rudziński, Dominik Tyburski. Nazwę Mazowsze zaproponował znany dziennikarz, Jerzy Zieleński.

4-13

  • Strajk w Kopalni Siarki Machów w Tarnobrzegu. Komitet Strajkowy tworzą: P. Drozdowski, J. Myśliński, K. Morka, W. Jaworski, L. Stefański, Zomer.
  • Nad ranem Edward Gierek zostaje przewieziony do Instytutu Kardiologii z podejrzeniem zawału serca; informację podają radio i telewizja dopiero o godz. 19.00.
  • Rozpoczyna obrady Sejm PRL. Premier Józef Pińkowski wygłasza przemówienie, w którym podkreśla trzy cele rządu: umacnianie sojuszu ze Związkiem Sowieckim, przeciwstawienie się wszelkim próbom działania sił antysocjalistycznych i mobilizację społeczeństwa do realizacji programu reform.
  • Powstaje Międzyzakładowy Komitet Założycielski NSZZ Ziemia Łódzka pod przewodnictwem Andrzeja Słowika.
  • Wieczorem, o godz. 23.00, rozpoczynają się obrady KC PZPR. Posiedzeniu przewodniczy Henryk Jabłoński. KC jednomyślnie zwalnia Edwarda Gierka z funkcji I sekretarza i członka Biura Politycznego, I sekretarzem KC PZPR zostaje Stanisław Kania. Do obradujących dociera depesza od Leonida Breżniewa, który udziela S. Kani poparcia, a E. Gierkowi życzy powrotu do zdrowia.
  • Ukazuje się 1. numer „Biuletynu Informacyjnego”, niezależnego pisma sygnowanego przez Komitet Założycielski Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych przy Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni (od numeru 4 z 23 IX - Komitet Założycielski NSZZ „S”). Jego redaktorami są (w różnym czasie): Wojciech Białoskórski, Andrzej Kozicki, Piotr Onuszko, Mieczysław Welke, Tadeusz Dziekan, Andrzej Nadworny, Czesław Richter, Mariusz Różański, Barbara Rusiecka, Zbigniew Adamski, Józef Krasnodębski, Edward Szmit, Krzysztof Zapart. Do 13 XII 1981 ukażą się 54 numery.
  • Strajkuje Huta Cynku i Ołowiu Miasteczko Śląskie – protestem kieruje działacz związkowy, zarazem członek KPN Andrzej Ciepiela.
  • Strajkują zakłady w wielu miastach, m.in. w Białymstoku, Skierniewicach, Piotrkowie Trybunalskim, Tarnowie, Tarnobrzegu, Siedlcach, Mielcu, Płocku; większość strajków dotyczy lokalnych konfliktów między dyrekcjami a załogami.
  • Do siedziby NSZZ w Gdańsku nadchodzą informacje o utrudnieniach ze strony dyrekcji zakładów i władz administracyjnych wobec działaczy nowych związków zawodowych.
  • Na posiedzeniu Rady Ministrów przyjęta zostaje uchwała w sprawie przekazania dodatkowych środków funduszu płac na podwyższenie i poprawę proporcji wynagrodzeń pracowników sektora uspołecznionego. W przyszłości stanie się ona źródłem kolejnego konfliktu nowych związków z rządem – nie była konsultowana z NSZZ w Gdańsku, natomiast, co wynika z jej treści, uzgadniano ją z CRZZ.
  • Rząd podwyższa najniższą płacę zasadniczą do 2400 zł, renty i emerytury tzw. starego portfela o 500 zł, najniższe świadczenia emerytalne do 2100 zł. Podwyższone zostają także wartości innych świadczeń społecznych.
  • Ukazuje się Oświadczenie Towarzystwa Kursów Naukowych w sprawie przywrócenia samorządnych organizacji studenckich, wzywające nauczycieli akademickich, a przede wszystkim władze uczelni i Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego, aby już na początku roku akademickiego umożliwić budowę samorządnych i apolitycznych organizacji, co pozwoli uniknąć powstania jeszcze jednego ogniska konfliktu społecznego.

6

  • Z tajnych dokumentów MSW:

Kierownik Sztabu akcji „Lato ‘80”, wiceminister spraw wewnętrznych gen. dyw. Bogusław Stachura (podczas telekonferencji Sztabów Wojewódzkich „Lato-80” i Komendantów Wojewódzkich MO na terenie całego kraju) informuje:
[…] ogółem w miesiącu sierpniu zanotowano przerwy w pracy w około 40 województwach, 750 zakładach z udziałem ponad 700 000 osób. […] Jeszcze w dn. 5 bm. na terenie 24 województw zanotowano ponad 70 nowych przerw w pracy z udziałem blisko 13 tys. osób. W dniu dzisiejszym w godzinach rannych liczba strajkujących zakładów zmalała do 26 w 12 województwach, lecz przy wzroście strajkujących zakładów do około 26 tys. osób. Jest niebezpieczeństwo, iż w ciągu dnia nowe zakłady przerwą pracę.

7

Najczcigodniejszy i Umiłowany Księże Kardynale Prymasie, piszę tych kilka słów, aby zapewnić Waszą Eminencję, że w ciągu ostatnich trudnych dni jestem szczególnie blisko modlitwą i sercem, uczestnicząc w tych doświadczeniach, przez jakie przechodzi raz jeszcze Moja Ojczyzna i Moi Rodacy.

8

  • Wybuchają lokalne i sporadyczne strajki, m.in. w Białymstoku, Kamiennej Górze, Tarnowie, Ełku, Olecku, Augustowie, Poznaniu.
  • Wiceprezydent Warszawy J. Bielecki przyjmuje przywódców Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ Mazowsze.
  • Na rozszerzonym plenarnym posiedzeniu Zarządu Głównego SPATiF-ZASP zapada uchwała o potrzebie odbycia na przełomie IX i X nadzwyczajnego zjazdu delegatów. Ma on rozważyć ideowo-programowe założenia i strukturę Niezależnego Samorządnego Związku Artystów Scen Polskich.
  • Wicepremier Henryk Kisiel ujawnia, że zadłużenie PRL przekroczyło 20 mld dolarów. Jednocześnie podaje do wiadomości, że od maja PRL otrzymała od ZSRS kredyty w wysokości 550 mln dolarów.

9

  • Środki masowego przekazu informują o przypadkach strajków w różnych regionach kraju: w Tarnowie (strajk komunikacji miejskiej) oraz w województwach: piotrkowskim, białostockim, bydgoskim, opolskim, olsztyńskim, tarnobrzeskim (w Kopalni Siarki Machów), zamojskim (w Zamojskiej Fabryce Mebli); także o wznowieniu pracy przez Wytwórnię Sprzętu Komunikacyjnego w Mielcu (po 5-dniowym strajku), Zakłady Przemysłu Wełnianego w Piotrkowie Trybunalskim; dzień później – o podjęciu pracy przez białostockie Fasty.
  • Obraduje Zarząd Główny Związku Literatów Polskich. W posiedzeniu uczestniczy Lech Bądkowski, członek Prezydium MKZ NSZZ w Gdańsku. W przyjętej uchwale pisarze dziękują robotnikom za podjęcie w czasie sierpniowego strajku spraw kultury narodowej, a w szczególności za ograniczenie działalności cenzury.

10

  • Na skutek konfliktów płacowych i utrudnień w organizacji nowych związków ponownie strajkuje wiele zakładów, m.in. w Bartoszycach, Białymstoku, Drohiczynie, Inowrocławiu, Łodzi, Olsztynie, Piotrkowie Trybunalskim, Piszu, Prudniku, Radomsku, Tarnowie i woj. tarnobrzeskim.
  • W Lublinie konstytuuje się kolejny Międzyzakładowy Komitet Założycielski NSZZ.
  • W Warszawie obraduje zjazd organizacyjny Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Pracowników Nauki, Techniki i Oświaty z udziałem 286 delegatów, reprezentujących 9800 członków ze 127 instytutów naukowych, 23 placówek oświatowych i wychowawczych oraz 18 innych. Ukonstytuował się 7-osobowy Zarząd Główny z przewodniczącym Zdzisławem Bobrowskim oraz członkami: Wiktorem Kulerskim, Piotrem Stasińskim, Tadeuszem Kłopotowskim, Krystyną Starczewską, Zbigniewem Peradzyńskim. Postanowiono doprowadzić do jak najściślejszej współpracy z NSZZ Mazowsze. Środki masowego przekazu nie publikują żadnych wiadomości o tym wydarzeniu.
  • Gdański MKZ NSZZ wydaje Oświadczenie:

[…] w wyniku strajku wywalczyliśmy podwyżki płac i Niezależne Związki Zawodowe. Podwyżki, które przyznaje nam porozumienie z 31 sierpnia 1980 r. są znacznie mniejsze od tych, jakie skłonne były przyznać władze poszczególnym zakładom za odstąpienie od strajku. Walczyliśmy o Niezależne Samorządne Związki Zawodowe nie tylko dla siebie, ale dla całego społeczeństwa. Walczyliśmy o związki zawodowe m.in. dlatego, że jednorazowe podwyżki w pojedynczych zakładach pracy niczego nie załatwiają. Chcemy uczynić z płac, dotąd jednostronnie ustalanych przez władze państwowe, przedmiot pertraktacji między pracodawcami a pracownikami. […] będziemy pertraktować z władzami w sprawie zapowiedzianej w porozumieniu z 31 sierpnia 1980 r. rekompensaty wzrostu kosztów utrzymania i wzrostu płac dla najniżej zarabiających. Jak najszybciej podejmiemy prace nad przygotowaniem nowych umów zbiorowych w taki sposób, aby zabezpieczyć skutecznie prawa pracowników i godziwą płacę za pracę. […]

11

  • W Hucie Katowice Międzyzakładowy Komitet Robotniczy podpisuje z Komisją Rządową porozumienie dotyczące gwarancji realizacji Porozumienia Gdańskiego w zakresie tworzenia struktur niezależnych samorządnych związków zawodowych. W porozumieniu zapisano:

[…] porozumienie zapewnia gwarancje realizacji postanowień porozumienia gdańskiego z dnia 31 sierpnia 1980 r., w odniesieniu do Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych zwanych dalej Niezależnymi Związkami polegają na: akceptacji i nie przeciwdziałaniu przez ograna administracji państwowej, Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa, oraz kierownictwa zakładów pracy i zakładowych organizacji politycznych – powstawaniu, organizowaniu i funkcjonowaniu tych związków, z tym że z chwilą wejścia w życie nowej ustawy o Związkach Zawodowych, Niezależne Związki dopełnią formalności w niej przewidzianych. […]

  • Ponadto strona rządowa gwarantuje: dostęp do mediów‚ zwolnienie z obowiązku pracy osób pełniących funkcje związkowe z zachowaniem prawa do wynagrodzenia‚ udostępnienie lokali i pomieszczeń przez dyrekcje zakładów pracy lub władze terenowe z przeznaczeniem na działalność związkową‚ możliwość współdecydowania o sprawach pracowniczych i socjalnych‚ możliwość otwarcia kont bankowych oraz uczestnictwa strony związkowej w pracach nad nową ustawą o związkach zawodowych‚ samorządzie robotniczym i kodeksie pracy. Ustalono‚ że dla dopełnienia formalności odpowiednie dokumenty, jak statuty‚ składy władz i wnioski o przyznanie lokali, będą przedstawiane wojewodom właściwym dla miejsca działania. Strona rządowa zobowiązuje się ponadto do zapewnienia bezpieczeństwa wszystkim strajkującym‚ członkom komitetów strajkowych i robotniczych oraz ich rodzinom‚ a także osobom wspomagającym komitety robotnicze.
  • Ze strony rządowej dokument podpisali: Franciszek Kaim – minister hutnictwa‚ Zbigniew Szałajda - dyrektor naczelny Huty Katowice‚ Kazimierz Sąda – podsekretarz stanu w Ministerstwie Hutnictwa‚ Eugeniusz Pustówka – dyrektor naczelny Huty im. Lenina‚ Franciszek Grzesiek – generalny dyrektor Zjednoczenia Metali Nieżelaznych‚ Michał Stopaniak – dyrektor Departamentu Pracy i Płac Ministerstwa Hutnictwa, oraz Antoni Seta – przewodniczący Związku Zawodowego Hutników. Z ramienia MKR porozumienie sygnowali: Andrzej Rozpłochowski – przewodniczący MKR Huty Katowice‚ Jacek Jagiełka – wiceprzewodniczący‚ Bogdan Borkowski – wiceprzewodniczący‚ Kazimierz Świtoń – sekretarz MKR‚ Aleksander Karpierz‚ Zbigniew Kupisiewicz‚ Wiesław Tatko. W negocjowaniu porozumienia udział wzięli w charakterze doradców: Wiesław Chrzanowski‚ Stefan Kurowski‚ Janusz Krzyżewski‚ Zbigniew Bogusławski.
  • W Poznaniu zostaje utworzony Międzyzakładowy Komitet Założycielski NSZZ Wielkopolska. W zebraniu uczestniczy około 30 przedstawicieli Komitetów Założycielskich. Powołane zostaje Prezydium w składzie: Zdzisław Rozwalak (przewodniczący, Poznańska Fabryka Maszyn Żniwnych), Lech Dymarski, Jerzy Jankowski (Zakłady H. Cegielski), Krzysztof Mędrek (Zakład Zadrzewień i Zieleni), Roman Schefke (Akademia Rolnicza) oraz Aleksander Ziemkowski – doradca. Powstaje pierwszy spis Komitetów Założycielskich. Na spotkaniu licznie reprezentowany jest Uniwersytet im. Adama Mickiewicza (m.in.: Zofia Trojanowiczowa, Krystyna Laskowicz, Barbara Sienkiewicz, Janusz Pałubicki).
  • W Bielsku-Białej powstaje MKZ NSZZ Podbeskidzie. W jego skład wchodzą przedstawiciele 29 zakładów, w tym: Fabryki Samochodów Małolitrażowych (największy zakład regionu), Befamy, PKS, Zakładów Chemicznych w Oświęcimiu.
  • Premier Józef Pińkowski powołuje komisje mieszane ds. nadzoru realizacji protokołów ustaleń z MKS-ami w Gdańsku, Szczecinie, Jastrzębiu. Przewodniczą im – odpowiednio: Andrzej Jedynak, Kazimierz Barcikowski, Franciszek Kaim.
  • Obraduje Sekretariat KC PZPR. Zdzisław Kurowski przedstawia raport, z którego wynika, że nadal strajkuje 40 zakładów w 24 województwach, natomiast w 31 zakładach strajk został właśnie zakończony. Sekretariat powołuje zespół ds. konfliktów społecznych, na czele którego staje Stefan Olszowski.

12

  • Obradują Zarządy Główne: Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (nad miejscem i rolą prasy w życiu społecznym, modelem propagandy, informacji, prawa i obowiązkami dziennikarza) oraz Związek Nauczycielstwa Polskiego (nad demokratyzacją, samodzielnością, samorządnością ruchu związkowego). ZNP uznaje się związkiem niezależnym, działającym poza strukturą Centralnej Rady Związków Zawodowych.
  • W Białymstoku powstaje Międzyzakładowy Komitet Założycielski NSZZ, na czele którego staje Michał Pietkiewicz.
  • Pojawia się pierwsza informacja prasowa o tworzących się niezależnych związkach: gdańska popołudniówka „Wieczór Wybrzeża” zamieszcza omówienie bieżących problemów działalności MKZ NSZZ w Gdańsku. Następnego dnia ten sam tekst publikuje dziennik „Głos Wybrzeża”.

13

  • Rada Państwa PRL podejmuje uchwałę w sprawie trybu rejestracji nowo powstających związków zawodowych. Mogą się one rejestrować w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie. Sąd ten dokonywać będzie rejestracji po stwierdzeniu, że statut uchwalony przez komitet założycielski związku zawodowego nie jest sprzeczny z Konstytucją PRL i innymi przepisami prawa. Odwołania od negatywnej decyzji Sądu Wojewódzkiego rozpatrywać będzie Sąd Najwyższy. Sąd Wojewódzki w Warszawie może unieważnić rejestrację, gdy działalność związku okaże się sprzeczna z przepisami prawa. Agencje zachodnie uznają wydanie tej uchwały za fakt bezprecedensowy w powojennej historii politycznej Europy Wschodniej.
  • Prezydium MKZ NSZZ w Gdańsku przyjmuje projekt statutu nowego związku. Następnie tekst statutu ma zostać poddany pod dyskusję w zakładach pracy regionu.
  • W Gdańsku obraduje Stowarzyszenie Filmowców Polskich. Omawiane są stosunki pomiędzy mecenatem państwowym a środowiskami twórców filmowych, sposoby ograniczenia ingerencji administracji partyjno-rządowej w pracę twórców filmowych oraz problem ich artystycznej i materialnej samodzielności i samorządności.
  • W Warszawie obraduje Zarząd Główny Stowarzyszenia Architektów Polskich. Wskazuje na fatalny stan polskiej architektury, złą jakość materiałów budowlanych, dramatycznie niski techniczny poziom wykonawstwa.
  • Zarząd Telewizji Polskiej w ostatniej chwili rezygnuje z już zapowiedzianej emisji programu przygotowanego przez Telewizję Gdańską poświęconego budowie pomnika stoczniowców poległych w XII 1970 r., z udziałem m.in. Bogdana Pietruszki – autora projektu, Kazimierza Kutza i Andrzeja Wajdy.
  • MKZ NSZZ Ziemi Łódzkiej skupia już 41 zakładów. Punkt informacyjny MKZ mieści się w prywatnym mieszkaniu przewodniczącego MKZ Grzegorza Palki – wchodzących legitymują funkcjonariusze SB.
  • Odbywa się posiedzenie Komitetu Obrony Kraju; zapada decyzja o podjęciu przygotowań do wprowadzenia stanu wojennego.

14

  • Dolnośląski MKZ NSZZ zrzesza organizacje związkowe z ok. 1000 zakładów pracy z obszaru Dolnego Śląska (poza rejonem Wałbrzycha, gdzie formuje się osobny region związkowy). Trwają starania o przydział większego lokalu i środków technicznych. Wojewoda wrocławski przesyła obietnicę przydzielenia do dyspozycji MKZ powielaczy.

15

  • Zbiera się na kolejne obrady gdański MKZ NSZZ. Kilkuset delegatów związkowych z regionu zapoznaje się z projektem Statutu. Podsumowując dotychczasowy rozwój niezależnych związków, delegaci stwierdzają, że w kraju istnieje już 16 regionalnych organizacji związkowych, a niezależny ruch związkowy objął ok. 3,5 tys. zakładów i ok. 3 mln pracowników. Na zakończenie obrad MKZ NSZZ podejmuje decyzję o przygotowaniu zjazdu przedstawicieli wszystkich powstałych dotychczas regionalnych MKZ na 17 IX.
  • W Krakowie powstaje MKZ NSZZ. Przystępuje do niego 56 zakładów, w zebraniu założycielskim uczestniczą obserwatorzy z kolejnych 78 zakładów. Za podstawę działania krakowski MKZ przyjmuje projekt Statutu MKZ Gdańsk. W Hucie im. Lenina do NSZZ należy ponad 90% załogi.
  • W Zielonej Górze powstaje MKZ NSZZ Ziemi Lubuskiej. Jego przewodniczącym zostaje Kazimierz Skorupski - sekretarz literacki Teatru Ziemi Lubuskiej, wiceprzewodniczącym Zbigniew Jelinek z Estrady Lubuskiej, sekretarzem Marek Wójtowicz z Biura Projektów Wodnych i Melioracji, skarbnikiem Mieczysław Oszmian z Zakładu Usług Technicznych Spółdzielni Inwalidów, rzecznikiem prasowym Konrad Stanilewicz – dziennikarz zielonogórskiej rozgłośni Polskiego Radia.
  • Ukazuje się 1. numer „Wolnego Związkowca”, pisma wydawanego przez MKR NSZZ przy Hucie Katowice. Pomysłodawcą i redaktorem naczelnym jest Zbigniew Kulisiewicz, redakcję tworzą: Wiesław Tatko, Andrzej Krawczyk, Czesław Świerczyński, Hanna Janiak, Jerzy Milanowicz oraz rysownik Stanisław Łaski. 31 I 1981 funkcję redaktora naczelnego obejmie . Dotychczasowy zespół uzupełnią Stanisław Mandziej i Aleksandra Trzaska. Ostatni numer „Wolnego Związkowca” - 35/81 (68), ukaże się 12 XII 1981.

16

  • MKZ NSZZ w Gdańsku w wydanym Oświadczeniu przypomina, że:

[…] rząd w Porozumieniu Gdańskim zobowiązał się do końca września zrealizować program podwyżek płac. W chwili obecnej w poszczególnych branżach toczą się rozmowy dotyczące wprowadzenia tych podwyżek. Oświadczamy, że niezależnie od trudności występujących w rozmowach termin 30.09. jest terminem ostatecznym i nie może być przesunięty na okres późniejszy. Jednocześnie MKZ stoi na stanowisku, że Komisje Branżowe korzystają z pełnej swobody w przedstawianiu swoich postulatów dotyczących metod i zasad podwyżek, o których mowa w Porozumieniu, przewidującym, jak wiadomo, podwyżkę płac dla wszystkich pracowników ze szczególnym uwzględnieniem najniżej zarabiających. Działania MKZ-tu zmierzać będą w kierunku zapewnienia, aby podwyżki odpowiadały społecznemu odczuciu sprawiedliwości. […]

  • W kolejnym Oświadczeniu MKZ NSZZ wyraża zadowolenie, że:

[…] mimo zwłoki uregulowano problemy formalne związane z powstaniem NSZZ i zobowiązano się dopełnić formalności przewidzianej w Uchwale Rady Państwa z 13.09. Równocześnie jednak wysuwa zarzuty wobec decyzji władz, że w uchwale nie została uregulowana sprawa terminu, w jakim Sąd Wojewódzki w Warszawie zobowiązany jest wydać postanowienie o rejestracji. Zwłoka w zarejestrowaniu Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych wpływałaby na powstanie i zaostrzenie napięć społecznych. Oczekujemy, że Sąd doceni to i czynności swoich dokonywać będzie bezzwłocznie. […]

  • Na terenie odbywa się zebranie poświęcone sprawie budowy pomnika stoczniowców poległych w XII 1970. Uczestniczą w nim przedstawiciele MKZ z Lechem Wałęsą, przedstawiciele Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku, artyści rzeźbiarze oraz stoczniowcy.
  • W Warszawie w siedzibie Zarządu Związku Literatów Polskich spotykają się przedstawiciele: Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, Polskiego Towarzystwa Socjologicznego, Polskiego Towarzystwa Historycznego, Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Stowarzyszenia Filmowców Polskich, SPAM, SPATiF, SARP, SDP, ZAiKS, ZAKR, ZPAP, Związku Polskich Artystów Fotografików, Pen Clubu, ZLP, Związku Kompozytorów Polskich. Powołany zostaje Komitet Porozumiewawczy Stowarzyszeń Twórczych i Naukowych, z przewodniczącym Klemensem Szaniawskim (sekretariat: J. Eysmont, Gustaw Holoubek, A. Jarecki, S. Nowak, W. Zalewski, E. Żebrowski). Komitet rozpoczyna działalność wyłonieniem komisji, która zajmie się sformułowaniem postulatów w sprawie sposobów działania urzędu cenzury.
  • Rząd PRL i Episkopat Polski ogłaszają porozumienie w sprawie nadawania przez radio niedzielnej mszy świętej, co było jednym z postulatów robotników Wybrzeża. Pierwsza msza św. ma być transmitowana w najbliższą niedzielę, 21 IX z kościoła św. Krzyża w Warszawie.
  • Do Sądu Wojewódzkiego w Warszawie wpływa pierwszy wniosek w sprawie rejestracji nowego związku zawodowego. Jest nim Niezależny Samorządny Związek Zawodowy z siedzibą w Hucie Katowice.

17

  • W siedzibie gdańskiego MKZ NSZZ, w sali klubu Ster, zbierają się przedstawiciele niezależnego ruchu związkowego z całego kraju: delegaci Międzyzakładowych Komitetów Założycielskich i Międzyzakładowych Komisji Robotniczych. Tematem obrad jest analiza ruchu NSZZ w chwili obecnej, powołanie jednej organizacji związkowej obejmującej cały kraj, statut i program działania do I Kongresu NSZZ. Delegatami są: z Andrychowa – Stanisław Sodryl, Bydgoszczy – Jan Rulewski, Bytomia – Ryszard Mościcki, Częstochowy – Waldemar Sobolak, Elbląga – Ryszard Kalinowski, Gdańska – Lech Wałęsa, Gorzowa Wielkopolskiego – Ryszard Ornoch, Jastrzębia-Zdroju – Władysław Kałduński, Katowic – Kazimierz Świtoń, Kędzierzyna-Koźla – Jerzy Jaksiewicz, Kołobrzegu – Jerzy Sierocki, Krakowa – Andrzej Cyran, Krosna – Krzysztof Głuski, Lublina – Czesław Niezgoda, Łodzi – Andrzej Słowik, Płocka – Wojciech Więcicki, Poznania – Lech Dymarski, Prudnika – Jakub Forystek, Rzeszowa – Antoni Kopaczewski, Siemianowic – Janusz Świeca, Słupska – Roman Kurnatowski, Stalowej Woli – Stanisław Krupka, Szczecina – Stanisław Wądołowski, Torunia – Edward Strzyżewski, Tych – Andrzej Służalec, Wałbrzycha – Stanisław Wróbel, Warszawy (Mazowsze) – Zbigniew Bujak, Warszawy (NZPNTiO) – Zdzisław Bobrowski, Wrocławia – Antoni Skinder, Żywca – Jerzy Hibrycht. Wydany tego dnia przez gdański MKZ Komunikat głosi:

[…] na spotkaniu dokonano przeglądu sytuacji Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych w poszczególnych miastach i regionach kraju [...] [oraz że] przegląd prac organizacyjnych wykazał, że już w chwili obecnej do NSZZ wstąpiło lub wykazało wolę wstąpienia ponad 3 miliony ludzi pracy w około 3500 zakładach. […] Stwierdzając postęp prac założycielskich i organizacyjnych Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych wykazano, że dokonuje się on w warunkach trudnych i borykać się musi ustawicznie z przeszkodami, w zakładach pracy o przewadze kobiet działania NSZZ są utrudnione przez dyskryminacyjną politykę i naciski administracji gospodarczej. W słabszych lub mniej licznych ośrodkach nadal powstawaniu nowych związków towarzyszy strach przed szykanami i represjami. Niektóre poczynania władz, jak przesłuchiwanie i zatrzymywanie przez SB i MO delegatów robotniczych czy otoczenie ich nadzorem policyjnym, stanowi źródło nowych napięć. Zamknięte przed Niezależnymi Samorządnymi Związkami Zawodowymi pozostają w przeważającej większości regionów środki masowego przekazu, a w niektórych ośrodkach spotkać się można z działaniami dezinformacyjnymi. Stare związki zrzeszone w CRZZ próbują prowadzić kłamliwą propagandę o rzekomych stratach, jakie ponoszą pracownicy przechodzący do naszych związków. Władze lokalne i regionalne w wielu częściach kraju nie realizują ducha Porozumień Sierpniowych. Nasze związki borykają się z trudnościami lokalowymi. Również dyrekcje wielu przedsiębiorstw tworzą ustawiczne przeszkody w pracy Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych. […]

  • Obrady kończą się przyjęciem założenia, na wniosek radcy prawnego MKZ NSZZ Mazowsza Jana Olszewskiego, że MKZ w Gdańsku przygotuje projekt Statutu całego NSZZ, na podstawie którego wszystkie MKZ-ty zarejestrują się jako jeden związek. Projekt J. Olszewskiego popiera i uzasadnia delegat z Wrocławia Karol Modzelewski, proponując, by nową organizację nazwać: Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”. Powołana zostaje również Krajowa Komisja Porozumiewawcza (w skład której wchodzą – po jednym – przedstawiciele wszystkich MKZ-ów), mająca pełnić funkcje koordynujące, oraz Komitet Założycielski NSZZ „Solidarność”, którego przewodniczącym zostaje Lech Wałęsa.
  • Powstaje MKZ NSZZ Jelenia Góra. Skład Prezydium stanowią: przewodniczący – Roman Niegosz, wiceprzewodniczący – Andrzej Piesiak, Lech Kaszubski, Chistoforosz Tulasz, Waldemar Borek, sekretarz – W. Aleksiewicz.
  • Na Uniwersytecie Gdańskim trwa zebranie założycielskie Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Udział biorą delegaci największych uczelni Trójmiasta: Politechniki Gdańskiej, Akademii Medycznej, Wyższej Szkoły Morskiej i Uniwersytetu Gdańskiego.

18

  • Przewodniczący Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Poległych Stoczniowców 1970 r. Henryk Lenarciak i prof. Wiktor Zin - wiceminister kultury i sztuki, generalny konserwator zabytków, uzgodnili lokalizację mającego powstać pomnika oraz że wyjściowy projekt Bogdana Pietruszki zostanie zmieniony, z zachowaniem wiodącej idei (krzyże i kotwica). Z całej Polski napływają dary na rzecz budowy.

19

  • Sąd Wojewódzki w Warszawie odmawia przyjęcia wniosku o rejestrację Chłopskiego Związku Zawodowego Ziemi Dobrzyńskiej i Kujaw.

20

  • W Warszawie obraduje pierwsze zebranie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Mazowsze z udziałem ok. 200 przedstawicieli komitetów zakładowych. Uczestnicy spotkania stwierdzają, że: organizacja skupia ponad 90 zakładów, a liczba członków przekroczyła 70 tys. Na zakończenie zebrani wydają Oświadczenie, w którym wskazują, że:

[…] daje się ostatnio zauważyć tworzenie przez stare zarządy główne związków zawodowych mających w nazwie słówko „niezależny”. Praktyka ta polega na wyłączeniu ze struktury CRZZ całych związków, jak np. Związku Nauczycielstwa Polskiego, Związku Metalowców i innych. Wyłączenie takie dokonywane jest przez odgórne decyzje zarządów, a nie w wyniku głosowania wolnych zgromadzeń, powoduje to nieporozumienie, gdyż są to po prostu stare związki ze zmienioną nazwą […].

  • Na Uniwersytecie Gdańskim założyciele NZS uchwalają program. Głosi on, że:

[…] celem Zrzeszenia jest walka o autonomię kultury i nauki, w tym pełną autonomię wyższych uczelni, o demokratyzację życia kraju i realizację praw człowieka i obywatela. Cel ten zamierzamy realizować zgodnie z konstytucją Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. […]

21

  • W Warszawie obraduje 41 przedstawicieli środowiska wiejskiego. Konstytuuje się Komitet Założycielski Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Rolników. Opracowano 24 postulaty i przyjęto Statut. Prezesem KZ został Zdzisław Ostatek. 19 X podczas spotkania Komitetu Założycielskiego w Krakowie do nazwy NSZZR dodano „Solidarność Wiejska”, co przyjęło się jako nazwa Związku.

22

  • W Gdańsku w godzinach popołudniowych rozpoczyna się drugie spotkanie przedstawicieli MKZ-tów z całego kraju. Przewodniczy kierujący pracami Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ „Solidarność” Lech Wałęsa. Zebrani przyjmują przygotowany przez gdański MKZ projekt Statutu, dyskutują też kwestię przyszłej struktury terytorialnej Związku. Zaprezentowana zostaje koncepcja 17 dużych regionów (zgodnie z dawnym podziałem administracyjnym kraju) oraz koncepcja przystosowania struktury organizacyjnej Związku do istniejącego podziału administracyjnego. Podjęta zostaje też decyzja o zbiorowej rejestracji wszystkich MKZ-tów w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie. W skład delegacji, która złoży wymagane do rejestracji NSZZ „Solidarność” dokumenty, wejdą po jednym przedstawiciele wszystkich MKZ-tów. Postanawia się też, że do czasu zjazdu dotychczasowa KKP działa jako Komisja Krajowa (członkami komisji są członkowie „regionów” oraz przewodniczący Lech Wałęsa i dwóch jego zastępców: Andrzej Gwiazda i Ryszard Kalinowski). Przedstawiciele MKZ-tów popierają także postulat utworzenia NSZZ wszystkich pracowników zatrudnionych w rolnictwie, w tym także rolników indywidualnych – na mocy pkt. 1. Porozumienia Gdańskiego.
  • W Gdańsku odbyło się także spotkanie Przewodniczącego Komitetu Założycielskiego NSZZR Zdzisława Ostatka z Lechem Wałęsą, po którym Krajowa Komisja Porozumiewawcza NSZZ „Solidarność” ogłosiła specjalną rezolucję, w której uznała, że punkt pierwszy Porozumienia Gdańskiego dotyczący powołania nowych samorządnych związków zawodowych powinien dotyczyć także rolników indywidualnych.
  • W Warszawie, w Domu Studenckim Politechniki Warszawskiej Mikrus, odbywa się pierwsze spotkanie przedstawicieli Tymczasowych Komitetów Założycielskich tworzących Ogólnopolski Komitet Założycielski Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Reprezentowane są ośrodki akademickie z Gdańska, Krakowa, Poznania, Warszawy. Obecni są obserwatorzy z Gliwic, Szczecina i Wrocławia. W spotkaniu biorą udział: Jacek Jancelewicz, M. Sadowski, A. Żulpo – z Gdańska, M. Ciesielczyk, Ewa Kulik, Andrzej Mietkowski, W. Sikora – z Krakowa, J. Kubiak, M. Laskowicz – z Poznania, Jacek Czaputowicz, W. Karpiński, Teodor Klincewicz, K. Lechowski – z Warszawy. Zebrani podejmują decyzję o stworzeniu zdecentralizowanej i ogólnokrajowej organizacji, która zostanie zarejestrowana ze wspólnym statutem. Ustalają ponadto, że jednoczesna przynależność do NZS i ZSMP jest niemożliwa.
  • Obraduje Rada Ministrów. Zajmuje się wstępnymi założeniami planu gospodarczego na 1981 r. Komunikat informuje o tym że wielką uwagę poświęcono zagadnieniom socjalnym: podwyżce płac i świadczeń socjalnych, ochronie osiągniętego poziomu życia poprzez przeciwdziałanie nieuzasadnionemu wzrostowi kosztów utrzymania, realizacji programów ochrony zdrowia i opieki społecznej oraz budownictwa mieszkaniowego, pomocy dla młodych małżeństw.
  • Wojewoda gdański Jerzy Kołodziejski wyraża zgodę na utworzenie na łamach „Dziennika Bałtyckiego” odrębnego działu pt. „Samorządność”, redagowanego przez zespół pod kierownictwem Lecha Bądkowskiego.
  • W Łodzi ukazuje się 1. numer „Solidarności z Gdańskiem” – pisma niezależnego ruchu związkowego, redagowanego przez zespół w składzie: Tomasz Filipczak – redaktor naczelny, Witold Sułkowski, Zofia Zwierkowska, Zenobia Łukasiewicz, Marek Chwalewski, Wojciech Słodkowski. 17 IX 1981 ukaże się ostatni 34. numer pisma.

23

  • Rada Państwa powołuje zespół do opracowania projektu ustawy o związkach zawodowych. Przewodniczącym wieloosobowego gremium zostaje Sylwester Zawadzki, prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz przewodniczący Sejmowej Komisji Prac Ustawodawczych. Do zespołu mają zostać włączeni także działacze niezależnego ruchu związkowego: Lech Wałęsa i Andrzej Gwiazda z MKZ w Gdańsku, Edmund Kitłowski i Bronisław Ziemnianin z MKZ w Szczecinie, Sylwester Mlonk z MKR w Hucie im. Lenina, Tadeusz Jedynak i Jarosław Sienkiewicz z MKR w Jastrzębiu-Zdroju.
  • Aresztowany zostaje przewodniczący „nielegalnej” Konfederacji Polski Niepodległej Leszek Moczulski. Zarzuca mu się, że w wywiadzie, jakiego 15 IX udzielił pismu „Der Spiegel”, poniżał godność naczelnych organów PRL.

24

  • Delegacja NSZZ „Solidarność” składa w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie wniosek o rejestrację Związku i otrzymuje zapewnienie, że formalności nie będą załatwiane dłużej niż 2 tygodnie. Następnie delegacja udaje się na wiec z mieszkańcami i pracownikami Ursusa.
  • Po mszy św. w kościele św. Krzyża delegacja „Solidarności” zbiera się w siedzibie warszawskiego KIK, aby wydać Oświadczenie:

[…] W dniu wczorajszym telewizja nadała „spreparowane wywiady” z osobami wspomagającymi MKZ w Gdańsku, co stanowi kolejną próbę dyskredytowania działaczy NSZZ „Solidarność”. Odrębne oświadczenie stwierdza, że skład komisji powołanej przez Radę Państwa w celu opracowania projektu ustawy sejmowej o związkach zawodowych nie był konsultowany z NSZZ „Solidarność”, a jego przedstawicieli powołano bez pytania o zgodę. Skład komisji określony uchwałą Rady Państwa stwarza rażącą nierówność i praktycznie odbiera NSZZ wpływ na treść opracowywanego projektu. […]

  • W Warszawie, o godz. 19.00, w siedzibie Agencji Prasowej Interpress odbywa się konferencja prasowa przywódców „Solidarności”: Lecha Wałęsy, Stefana Jurczaka, Zbigniewa Przydziała, Kazimierza Świtonia. L. Wałęsa odżegnuje się od ambicji politycznych i oświadcza, że jest tylko związkowcem. Przyznaje zarazem, że jest jeszcze za wcześnie na formułowanie jasnych zadań programowych i zasad działania w konkretnych sytuacjach. Podkreśla też, że: istnieje pilna potrzeba przywrócenia normalnego rytmu pracy, ładu i spokoju, usprawnienia obiegu informacji, niezbędnej dla upowszechnienia świadomości, że porozumienia zawarte w Gdańsku i na Śląsku dotyczą ludzi pracy całego kraju i że [...] odpowiedzialność za ich spełnienie wymagana jest od nas wszystkich. Jeśli będą dzikie strajki, jeśli będzie jakiś niebezpieczny dziki strajk, proszę bardzo, prosimy o samolot, lecimy rozmawiać z ludźmi, przekonywać ich, że strajkować nam tak bardzo nie pasuje.
  • Delegacja NSZZ Rolników z Prezesem Komitetu Założycielskiego Zdzisławem Ostatkiem, składa w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie wniosek o rejestrację Związku.
  • Restytuowana zostaje Komisja Wspólna Przedstawicieli Rządu PRL i Episkopatu Polski. Dochodzi do spotkania poświęconego ogólnemu przeglądowi stosunków państwa i Kościoła oraz przygotowaniu planu pracy Komisji. Rząd reprezentują: Kazimierz Barcikowski, Jerzy Kuberski, Jacek Merker, a Episkopat – kard. Franciszek Macharski i bp Bronisław Dąbrowski.
  • W Gdańsku podczas posiedzenia Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Poległych Stoczniowców 1970 r. z udziałem wiceministra kultury i sztuki prof. Wiktora Zina zostaje zatwierdzony projekt monumentu autorstwa inż. Bogdana Pietruszki.
  • Ukazuje się numer 15. – pierwszy po 31 VIII – niezależnego „Biuletynu Informacyjnego «Solidarność»”, organu MKZ NSZZ „Solidarność” w Gdańsku. Redakcja zachęca komitety założycielskie w zakładach pracy do wydawania własnych biuletynów, podkreślając, że: […] brak informacji jest bowiem jedną z barier na drodze rozwoju niezależnego ruchu związkowego. Dezinformacja, plotka powoduje napięcia i często jest przyczyną strajków. […] Są bowiem zakłady pracy i regiony kraju, do których dopiero docierają pierwsze wiadomości o Niezależnych Samorządnych Związkach Zawodowych. Zainteresowanie jest bardzo duże, ale umiejętność zorganizowania się dla obrony praw, godności i interesów pracownika jest różna. […] Redaktorami wznowionego „Biuletynu” są: Joanna Duda-Gwiazda, Mariusz Wilk, Joanna Wojciechowicz.
  • Na łamach „Dziennika Bałtyckiego” ukazuje się 1. numer dodatku „Samorządność”; ma się ukazywać trzy razy w tygodniu.

26

  • MKZ NSZZ „Solidarność” w Gdańsku protestuje przeciwko uniemożliwieniu opublikowania na łamach „Dziennika Bałtyckiego” 2. numeru dodatku „Samorządność”. Działacze „Solidarności” wskazują, że jest to dowód złej woli w realizacji Porozumienia Gdańskiego.
  • Ruchu Młodej Polski wydaje Oświadczenie w sprawie Leszka Moczulskiego:

[…] Uwięzienie go dobitnie wskazuje, że władze PRL w dalszym ciągu uważają, iż represje policyjne, zamykanie ludzi w więzieniach są dopuszczalnymi metodami prowadzenia walki politycznej. Jedynie poczucie własnej słabości wobec siły organizującego się społeczeństwa pozwala im na użycie tych metod na większą skalę. Brak zdecydowanej reakcji społeczeństwa na uwięzienie Leszka Moczulskiego stanowić może zachętę do dalszych represji wymierzonych w ludzi prowadzących niezależną działalność społeczną. Wzywamy wszystkich Polaków do wystąpienia w obronie L. Moczulskiego. Broniąc go bronimy naszych praw do wolności słowa i przekonań. […]

  • Z nieoficjalnych źródeł partyjno-rządowych „Solidarność” dowiaduje się, że od 1 VII oddało legitymacje partyjne 7501 członków PZPR. Najwięcej (6291) wycofało się we IX. Prawie 100% tej grupy stanowili robotnicy.

27

  • Na wniosek Lecha Wałęsy do Prezydium MKZ NSZZ „Solidarność” w Gdańsku dokooptowany zostaje członek KSS KOR Bogdan Borusewicz.

29

  • W Gdańsku obraduje Krajowa Komisja Porozumiewawcza NSZZ „Solidarność”. Krytycznie ocenia realizację przez władzę Porozumienia Gdańskiego i innych porozumień zawartych z komitetami strajkowymi. KKP podejmuje decyzję, aby żądania te, ale bez wysuwania nowych, poprzeć 1-godzinnym ogólnopolskim strajkiem ostrzegawczym w piątek, 3 X w godz. 12.00-13.00. Ostrzega, że jeśli władze nie spełnią postulatów do 20 X, możliwy będzie strajk generalny.
  • Z Oświadczenia KKP:

[…] w ośrodkach, które nie były objęte szeroką akcją strajkową, w praktyce nie dopuszcza się do realizacji porozumień. Terenowe władze administracyjne i polityczne często utrudniają i uniemożliwiają utworzenie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego, stosując wobec inicjatorów groźby i represje. Domagamy się rzetelnego wykonania zobowiązań płacowych rządu w ustalonym terminie, dostępu do środków masowego przekazu oraz powściągnięcia ogniw administracji państwowej i politycznej, sabotujących przez Rząd podpisane porozumienia. […]

  • W Kaliszu powstaje MKZ NSZZ „Solidarność”. W zebraniu założycielskim uczestniczą delegaci reprezentujący Komitety Robotnicze i Zakładowe Komitety Założycielskie z 11 zakładów pracy, a także przedstawiciele Prezydium MKZ NSZZ „Solidarność” z Wrocławia. Przewodniczącym Prezydium kaliskiego MKZ zostaje Antoni Pietkiewicz, sekretarzem – Bogusław Śliwa.
  • SB przeprowadza rewizję u Zbigniewa Romaszewskiego. Konfiskuje egzemplarz „Raportu o stanie przestrzegania praw człowieka i obywatela w PRL”, przygotowanego przez Komisję Helsińską w Polsce, który miał zostać przesłany na Konferencję KBWE w Madrycie.
  • Ukazuje się 1. numer „Solidarności Dolnośląskiej” – pisma Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ „S” z siedzibą we Wrocławiu (od VI 1981 Zarządu Regionu NSZZ „S”). Pismo redagują: Janina Batkiewicz (redaktor techniczny), Jarosław Broda (redaktor naczelny – od 8. numeru), Rafał Budnicki (sekretarz redakcji), Leszek Budrewicz, Tadeusz Drozd, Aleksander Gleichgewicht, Lothar Herbst, Stanisław Huskowiak, Andrzej Jakubowicz, Teresa Koczarska, Jacek Nowiński, Zenon Pałka, Aureliusz M. Pędziwol, Stefan Rogowicz, Agnieszka Sidorska, Mirosław Spychalski (red. tech.), Alicja Terlikowska, Krzysztof Turkowski, Jerzy Wagner, Edward Wielkoszyński, Andrzej Wiśniewski, Maciej Zięba (red. nacz. numerów 1-7). Do 13 XII 1981 ukaże się 60 numerów.

30

  • W Lubinie osiągnięte zostaje porozumienie między komisją resortu hutnictwa kierowaną przez Franciszka Kaima a Prezydium MKZ NSZZ „Solidarność” Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego. Porozumienie przewiduje zniesienie 4-brygadowego systemu pracy w górnictwie miedziowym oraz utrzymanie go w hutnictwie, ale za gwarancję dodatkowej rekompensaty finansowej.
  • W Gdańsku powstaje Komitet Założycielski NSZZ „Solidarność” przy Sądzie Rejonowym (w skład Komitetu wchodzą: Teresa Adamiak, Regina Godlewska, Barbara Kuklińska, Janusz Ślężak, Antoni Szymański, Stefan Wiński, Kazimiera Wojciechowska, Michał Wyszomirski).
  • Telewizja nadaje wystąpienie wicepremiera Kazimierza Barcikowskiego. Informuje on, że na podwyżki związane z realizacją porozumień wydano już 120 mld zł., a żądania płacowe przekraczają poziom wynikający z wcześniejszych ustaleń. Szacuje, że przemysł pracuje tylko na poziomie 80-85% swoich możliwości. Z przemówienia K. Barcikowskiego:

[…] Stoimy na gruncie porozumień, stworzyliśmy możliwości rejestracji nowym związkom, powołaliśmy zespół do pracy nad ustawą o związkach zawodowych, która regulować będzie sprawę strajku, dopuściliśmy również problematykę ruchu związkowego do środków masowego przekazu. Decyzja o strajku planowanym na 3 października jest łamaniem porozumień i tych reguł rozmów i dochodzenia do wspólnego stanowiska, jakie na gruncie realizacji porozumień zostały wypracowane i dotychczas zdawały egzamin życia. […] związki muszą przestrzegać zasad ustroju socjalistycznego, gdyż będzie to przeciwdziałać przeciekaniu do ich grup inicjatywnych ludzi o zadeklarowanych postawach antysocjalistycznych. Pod tym względem nie może być niedomówień, jeśli proces odnowy ma postępować z pożytkiem dla kraju, a nie stać się przyczyną zakłóceń i niebezpieczeństw. […]

do góry