Encyklopedia Solidarności maj - 1981 -

Kalendarium maj 1981

4

• W Łodzi obraduje I Walne Zebranie Delegatów NSZZ „Solidarność” Regionu Ziemia Łódzka (pierwsza tura). Wybrano Zarząd Regionu z przewodniczącym Andrzejem Słowikiem. 8 VI Zarząd Regionu Ziemi Łódzkiej wybiera skład Prezydium: wiceprzewodniczący Jerzy Kropiwnicki i Grzegorz Palka, członkowie: Andrzej Trautman, Kazimierz Bednarski, Zbigniew Kowalewski, Paweł Wielochowski, Ireneusz Kuzan, Janusz Kenic. Druga tura odbyła się25 VI.

5

• Ukazuje się 1. numer pisma „Solidarność Jastrzębie” – Tygodnik Regionu Śląsko-Dąbrowskiego. Zespół redakcyjny tworzą m.in. Jerzy Skwara, Stefan Kosiewski, Zofia Zaremba, Bolesław Edelheit-Winczewski. Do 13 XII 981 ukaże się 31 numerów.

6

• Sejm uchwala ustawy: o związkach zawodowych rolników indywidualnych, o rejestracji kółek rolniczych oraz związków kółek i organizacji rolniczych, a także o rejestracji organizacji międzyzwiązkowych.

• W więzieniu we Wronkach rozpoczyna się bunt więźniów będący początkiem fali strajków, buntów i głodówek w 109 zakładach karnych w całej Polsce. Więźniowie domagają się poprawy warunków życia, wynagrodzenia za pracę i respektowania praw obywatelskich.

7

• Przebywający w areszcie od 6 XII 1980 członek KPN Krzysztof Bzdyl rozpoczyna głodówkę protestacyjną.

7-8

• Zatrzymanie i pobicie przez funkcjonariuszy milicji dwóch osób na dworcu w Otwocku staje się powodem gwałtownych zamieszek w rejonie otwockiego posterunku MO. Adam Michnik, Zbigniew Romaszewski i działacze miejscowej „Solidarności” powstrzymują tłum domagający się samosądu na milicjantach.

9

• W Warszawie odbywa się I Ogólnopolski Zjazd Regionalnych i Uczelnianych Komitetów Obrony Więzionych za Przekonania.

9-10

• W ZM Ursus obraduje II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. Zjazd Prasy Związkowej, na którym reprezentowanych jest 101 redakcji niezależnych pism z całej Polski.

10-16

• Delegacja „Solidarności” w składzie: Lech Wałęsa, Zbigniew Bujak, Jan Rulewski, Władysław Frasyniuk, Elżbieta Potrykus, Lech Dymarski, Tadeusz Mazowiecki, Magdalena Wójcik, Henryk Lipczyc, prof. Janusz Beksiak, przebywa z wizytą w Japonii na zaproszenie Rady Głównej Japońskich Związków Zawodowych (Sohyo).

12

• Sąd Wojewódzki w Warszawie rejestruje Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Rolników Indywidualnych „Solidarność”.

• Do Warszawy przybywa przewodniczący Międzynarodowego Biura Pracy Francis Blanchard i spotyka się z przedstawicielami KKP. Tematem spotkania jest m.in. udział delegacji polskiej w sesji Międzynarodowej Organizacji Pracy w VI 1981.

• Z aresztu zwolniony zostaje Zygmunt Goławski – współzałożyciel Komitetu Obrony Ludzi Wierzących na Podlasiu i członek Konfederacji Polski Niepodległej. Z. Goławski prowadził w areszcie głodówkę protestacyjną.

13

• Na placu św. Piotra w Rzymie turecki terrorysta Ali Agça dokonuje nieudanego zamachu na życie Ojca Świętego Jana Pawła II.

15

• Powstaje Katowickie Forum Partyjne przy KW PZPR w Katowicach, które 10 dni później opublikuje swoją deklarację, a następnie cztery rezolucje – zdecydowanie krytykujące linię polityczną kierownictwa partii i rządu jako ugodową wobec kontrrewolucji.

15-16

• W Bielsku-Białej obraduje I Walne Zebranie Delegatów NSZZ „Solidarność” Regionu Podbeskidzie (pierwsza tura). 398 delegatów reprezentuje ponad 220 tys. członków Związku zrzeszonych w 563 organizacjach zakładowych. Druga tura WZD odbyła się w dniach 29 V i 1-2 VI. Wybrano Zarząd Regionu z przewodniczącym Patrycjuszem Kosmowskim; członkami Prezydium zostali: Henryk Juszczyk (I wiceprzewodniczący), Arkadiusz Paszek (II wiceprzewodniczący), Adam Gwiżdż (III wiceprzewodniczący), Mieczysław Adamczyk, Jerzy Hilbrycht, Janusz Januszewski, Anna Kamińska, Andrzej Kralczyński, Stanisław Podgórski Grażyna Staniszewska, Marcin Tyrna, Antoni Włoch, Wiesław Wróbel oraz Andrzej Zając.

16

• W klubie Gencjana Gencjana „Gencjana”, podtytuły: „Pismo Solidarności Walczącej”, „Pismo Organizacji Solidarność Walcząca Jelenia Góra”, „Pismo Organizacji Solidarność Walcząca Oddział Jelenia Góra”, I–X 1985 wydawane przez Oddział SW w Jeleniej Górze i Agencję Informacyjną Solidarności Walczącej we Wrocławiu (n-ry 1–5). w Jeleniej Górze obraduje I Walne Zebranie Delegatów NSZZ „Solidarność” Regionu Jeleniogórskiego (pierwsza tura). 225 delegatów (z 375 uprawnionych) reprezentuje 156 tys. członków Związku. Druga tura odbyła się 30 V. Wybrano Zarząd Regionu z przewodniczącym Andrzejem Piesiakiem. W skład Prezydium weszli: Jerzy Modrzejewski – wiceprzewodniczący, Zygfryd Bugdol – sekretarz, Michał Orlicz. Trzecia tura odbyła się 16 VI.

16-17

• Na Politechnice Warszawskiej odbywa się I Ogólnopolska Wystawa i Kiermasz Wydawnictw Niezależnych zorganizowany przez Niezależne Zrzeszenie Studentów Niezależne Zrzeszenie Studentów Niezależne Zrzeszenie Studentów, 27 VIII 1980 z inicjatywy m.in. Andrzeja Zarębskiego, Donalda Tuska, Pawła Huelle i Jacka Jancelewicza pod Stocznią Gdańską im. Lenina przedstawiono apel dot. powołania niezależnej organizacji studenckiej. Podobne inicjatywy pojawiały się w innych ośrodkach akademickich: tworzono tam Tymczasowe Komitety Założycielskie. 18-19 X 1980 na Politechnice Warszawskiej odbył się Zjazd Delegatów Komitetów Założycielskich Niezależnych Organizacji Studenckich, na którym przyjęto wspólną nazwę: Niezależne Zrzeszenie Studentów, oraz wybrano Ogólnopolski Komitet Założycielski, którego zadaniem było doprowadzenie do rejestracji. W jego skład weszli: Mirosław Augustyn, Piotr Bikont, Wojciech Bogaczyk, Stefan Cieśla, Jacek Czaputowicz, Teodor Klincewicz, Barbara Kozłowska, Maciej Kuroń, Krzysztof Osiński, Leszek Przysiężny, Marek Sadowski. NZS postulował demokratyzację życia studenckiego, poprawę sytuacji materialnej studentów i ich rodzin, autonomię środowiska akademickiego. 20 X 1980 OKZ złożył w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie wniosek o rejestrację. W wyniku odwlekania decyzji przez władze, 27 XI 1980 rozpoczął się strajk okupacyjny studentów Uniwersytetu Warszawskiego w Pałacu Kazimierzowskim pod przewodnictwem Małgorzaty Drewiczewskiej. Jako przyczyny podano oskarżenie Piotra Opozdy i Piotra Szczudłowskiego (których aresztowano za udział w uroczystości złożenia wieńców w rocznicę 11 XI), uchylanie się ministra od wprowadzenia w życie nowego rozporządzenia o organizacjach studenckich oraz przetrzymywanie więźniów politycznych. Minister nauki, szkolnictwa wyższego i techniki Janusz Górski, po konsultacjach z rektorem UW Henrykiem Samsonowiczem, wysunął propozycję zorganizowania międzyministerialnej konferencji. W wielu ośrodkach akademickich inicjowano protesty ws. zmiany programu nauczania. 10 XII 1980 rozpoczął się strajk na Wydz. Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego, 6 I 1981 odbyło się tzw. solidarne czekanie, czyli nocna okupacja WPiA, niepołączona jednak z bojkotem zajęć w dzień; akcję nadzorował Studencki Komitet Jedności złożony z członków NZS, SZSP i niezrzeszonych. Rozszerzono katalog postulatów o żądania uwolnienia więźniów politycznych, zaprzestania prześladowań opozycji, ujawnienia i ukarania winnych Grudnia ’70, zmian w obowiązywaniu cenzury, ujawnienia prawdy nt. najnowszej historii Polski, gwarancji prawa do paszportu i wiele in., w tym dot. ogólnej poprawy warunków finansowych i socjalnych studentów. 23 I 1981 OKZ wezwał wszystkie organizacje uczelniane w kraju do czynnego poparcia strajkujących w Łodzi. W celu koordynacji działań strajkowych 23 I 1981 SKJ powołał Międzyuczelnianą Komisję Porozumiewawczą, w jej skład weszli m.in.: Wojciech Walczak, Marek Perliński, Maciej Maciejewski, Marcin Sobieszczański, Kazimierz Olejnik. W strajku łódzkim uczestniczyło 29 ośrodków akademickich (z 86), w końcowej fazie rozmów z ministrem J. Górskim (15-17 II 1981) strajk lub gotowość strajkową proklamowały wszystkie ważniejsze ośrodki akademickie, łącznie aktywnie brało udział do 34 tys. studentów. W niektórych ośrodkach liczba aktywnie działających studentów sięgała 40%. 17 II 1981 władze zdecydowały się na zarejestrowanie NZS, co otworzyło drogę do podpisania porozumień ze strajkującymi w Łodzi – dzień później, 18 II 1981. 3-6 IV 1981 odbył się w Krakowie I Zjazd NZS, uczestniczyło w nim 264 delegatów reprezentujących 80 tys. członków organizacji z całego kraju. Debatowano nad profilem i planami stowarzyszenia oraz wybrano władze krajowe: Krajową Komisję Koordynacyjną, która nast. wybrała swoje Prezydium w składzie: Jarosław Guzy (przewodniczący), W. Walczak (wiceprzewodniczący), Leszek Przysiężny (wiceprzewodniczący), T. Klincewicz, Konstanty Radziwiłł, B. Kozłowska, M. Kuroń, J. Czaputowicz, Jacek Rakowiecki. NZS prowadził działalność społeczną, polityczną i kulturalną. Jego członkowie organizowali akcje samokształceniowe, prowadzili działalność wydawniczą oraz biblioteki wydawnictw niezależnych. 1980-1981 pod szyldem NZS wychodziło łącznie ok. 260 tytułów (o różnorodnym profilu: informacyjne, satyryczne, strajkowe). Ważnym elementem działalności była walka o uwolnienie więźniów politycznych. Efektem starań m.in. NZS były odbywające się w V 1981 marsze w obronie więzionych za przekonania (gł. w Warszawie, Wrocławiu, Bydgoszczy, Krakowie), w których uczestniczyło do 23 tys. studentów. NZS zaangażował się w spór o odwołanie Michała Hebdy ze stanowiska rektora Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Radomiu. 5 XI 1981 KKK NZS zaapelowała do organizacji uczelnianych Zrzeszenia o ogłaszanie gotowości strajkowej. 6 XI 1981 z inicjatywy Ogólnopolskiego Komitetu Porozumiewawczego Nauki „S”, KZ „S” WSI Radom oraz NZS powołano pod kierownictwem Michała Nawrockiego Ogólnopolski Komitet Protestacyjny Środowisk Naukowych z siedzibą w WSI. Organizacje NZS w całym kraju prowadziły strajki solidarnościowe ze studentami radomskiej WSI, 12 XI 1981 wiele uczelnianych NZS przyłączyło się do zapowiedzianego protestu ostrzegawczego, 14 XI 1981 odbyło się posiedzenie KKK NZS, reprezentantów Komitetów Uczelnianych NZS z całego kraju oraz OKPŚN. Wspólnie powołano Akademicki KS. 18 XI strajkowało już ponad 60 uczelni, 23 XI już 74. 24 XI 1981 w nocy proklamowano strajk w Wyższej Oficerskiej Szkole Pożarniczej w Warszawie. Poinformowano KKK NZS o utworzeniu Komitetu Założycielskiego NZS WOSP. Studenci żądali m.in. poprawki do projektu Ustawy o szkolnictwie wyższym i przybycia na negocjacje komisji mieszanej MSW, MNSWiT oraz Komendy Głównej Straży Pożarnej, jednak gł. celem było wyjęcie uczelni spod kurateli MSW. W odpowiedzi władze rozwiązały uczelnię, 2 XII 1981 oddziały MO i ZOMO w szturmie na budynek szkoły (staranowano bramę, helikopter przetransportował na dach uczelni specjalną grupę szturmową) spacyfikowały strajk. Po 13 XII 1981 działacze NZS organizowali strajki na uczelniach i brali udział w demonstracjach. Popularną formą manifestacji było wystawianie świeczek w oknach akademików 13 dnia każdego miesiąca lub bojkot zajęć. Większość czołowych działaczy została internowana; łącznie do końca 1982 internowano 410 członków NZS (w tym 192 działaczy uczelnianych i 13 pełniących funkcje ogólnopolskie). Byli wśród nich m.in. Jarosław Guzy, Bohdan Klich, Jacek Rakowiecki, Leszek Przysiężny, Włodzimierz Biały, Andrzej Kotula, Janusz Krajnik, Marek Jurek, Barbara Kozłowska, Wojciech Walczak, Maciej Kuroń, Jacek Czaputowicz, Józef Taran, Agnieszka Romaszewska, Wojciech Bogaczyk, Zbigniew Rykowski. 5 I 1982 NZS oraz wszystkie jego organizacje uczelniane i agendy zostały rozwiązane. Członkowie NZS podjęli pracę w konspiracji. Wielu z nich wspierało podziemne struktury „S” i Solidarność Walczącą, m.in. przy organizacji druku i kolportażu. Organizowano zdecentralizowane, zakonspirowane grupy NZS, jak Ruch Oporu w Krakowie, Komisja Koordynacyjna we Wrocławiu, Akademicki Ruch Oporu w Poznaniu czy Międzyuczelniany Komitet Oporu w Lublinie; wydawano pisma podziemne (w l. 1982-1988 m.in.: „CIA”, „Czarna Skrzynka”, „Indeks”, „Kontra”, „MIŚ. Międzyuczelniany Informator Środowiskowy”, „MORS”, „Na Indeksie”, „Nurt”, „Podaj Dalej”, „Przegląd Akademicki”, „Serwis Informacyjny Akademickiego Ruchu Oporu”, „Z Ukrycia”, „Żak”), prowadzono akcje malowania na murach, organizowano rocznice rejestracji NZS 17 II, uczestniczono w manifestacjach 1 i 3 V, 31 VIII, 11 XI; nadawano audycje lokalnych inicjatyw radia NZS. Wielu działaczy NZS znalazło się w uczelnianych samorządach studenckich po wznowieniu przez nie działalności w 2. poł 1982. W ten sposób prowadzono działalność jednocześnie na poziomie jawnym i konspiracyjnym. Silne związki łączyły NZS z Kościołem, szczególnie poprzez duszpasterstwo akademickie. W 1986 NZS rozpoczął odbudowę struktur lokalnych i regionalnych. 10 I 1987 w Warszawie spotkali się reprezentanci NZS z Wrocławia (Ryszard Czarnecki, Roman Kowalczyk, Eugeniusz Dedeszko-Wierciński, Bogusław Łakomy), Krakowa (Dariusz Piekło i Darek Warpas), Warszawy (Włodzimierz Dobrowolski), Katowic i Gliwic. Zdecydowano się ogłosić to spotkanie II Zjazdem NZS. W oświadczeniu informowano o reaktywowaniu władz krajowych pod nazwą Komisji Krajowej, w której zasiadali delegaci z Wrocławia, Warszawy, Krakowa, Katowic, Łodzi i Radomia. Komisja miała być ciałem koordynującym akcje o zasięgu ogólnokrajowym. Podjęto decyzję o pozostaniu w konspiracji oraz zadeklarowano cele działalności, m.in.: obronę autonomii środowiska akademickiego, godziwe warunki socjalno-bytowe studentów, wolność słowa, rozwój kultury niezależnej. Za cel ostateczny uznano „niepodległą, demokratyczną oraz silną Polskę”. 4 IV 1987 w Krakowie odbyło się spotkanie z udziałem reprezentantów NZS z Warszawy (tzw. Unia NZS nie uczestniczyła w II Zjeździe), Lublina i Gdańska. KK przemianowano na KKK NZS oraz powołano jej Prezydium: Tomasz Ziemiński reprezentował Warszawę, Sławomir Onyszko – Kraków, R. Czarnecki – Wrocław, w VI 1987 do KKK dołączył Poznań, we IX 1987 Toruń. Organem prasowym KKK był „Nurt”. Przejawem skonsolidowania i aktywności NZS była manifestacja na Zaspie w Gdańsku w VI 1987 w czasie pielgrzymki Jana Pawła II. 15 XI 1987 Wojciech Bogaczyk został przewodniczącym Prezydium, R. Czarnecki objął funkcję rzecznika. Początek kontrofensywy NZS zamanifestował się w czasie obchodów rocznicy Marca ’68 w 1988. W IV i V 1988, kiedy w kraju podniosła się fala strajków w zakładach pracy, organizowano strajki wyrażające poparcie dla protestujących robotników. 9-11 IX 1988 odbył się III Zjazd NZS: na spotkaniu 33 delegatów z Gdańska, Lublina, Łodzi, Poznania, Szczecina, Torunia, Warszawy i Wrocławia wybrano nowy skład KKK; znaleźli się w niej: Andrzej Sosnowski, Przemysław Gosiewski, Wojciech Kwidziński, Andrzej Jasionowski, Roman Szymanda, Andrzej Jegliczka, Adam Zadworny, Rafał Maszkowski, T. Ziemiński, Mariusz Kamiński, Robert Bitner, Jacek Protasiewicz, od 2 X Grzegorz Schetyna i Marek Niezgoda. Do Prezydium KKK weszli: A. Sosnowski, R. Szymanda, T. Ziemiński i G. Schetyna, 1 miejsce pozostało wolne dla reprezentanta Krakowa. W wyniku sporów w latach wcześniejszych dot. przewodniczącego KKK stanowiska tego nie obsadzono. Mimo istnienia innych grup opozycyjnych młodego pokolenia (Pomarańczowa Alternatywa, Ruch WiP, Federacja Młodzieży Walczącej), NZS nie tylko nie traciło członków, ale ciągle zdobywało nowych. Organizacja, oprócz walki z systemem komunistycznym, zabiegała o wiele spraw istotnych dla studentów: zasady poboru i szkolenia wojskowego, zmianę programu nauczania, sprawy materialne. Podstawowym żądaniem było zarejestrowanie NZS. W 1989 członkowie KKK brali udział w obradach Okrągłego Stołu: w podzespole ds. młodzieży R. Bitner i A. Sosnowski, w podkomisji ds. stowarzyszeń i samorządu Eryk Chojnacki, Piotr Czerwiec i M. Kamiński, w podkomisji ds. nauki, oświaty i postępu techn. Piotr Ciompa i Grzegorz Bierecki. 7 III 1989 podjęto decyzję o rejestracji NZS, ale odsunięto ją na IV 1989. 14 III 1989 na posiedzeniu podzespołu ds. młodzieży wydano oficjalne oświadczenie o zgodzie na rejestrację NZS, 16 III 1989 KKK NZS podjęła decyzję o ponownym skierowaniu wniosku o rejestrację, jednak władze piętrzyły kolejne problemy. W ustaleniach podjętych podczas obrad Okrągłego Stołu zmiany postulowane przez NZS zostały zrealizowane w małym stopniu: nie rozwiązano kwestii szkolenia i służby wojskowej studentów, ustalenia odnoszące się do zmiany prawa dot. szkolnictwa wyższego były minimalne. Symbolicznym protestem było niewysłanie reprezentanta KKK NZS na uroczystość podpisywania porozumienia (dla NZS przewidziano 1 miejsce przy stole głównym). 9 IV 1989 na posiedzeniu KKK oficjalnie zdystansowano się od porozumień i uznano, że żaden ze sztandarowych postulatów Zrzeszenia nie został zrealizowany. Do KKK weszli reprezentanci ośrodków z Lublina, Katowic i Bydgoszczy. 22 IV 1989 w IV Krajowym Zjeździe we Wrocławiu uczestniczyło 124 delegatów z 76 uczelni reprezentujących 22 miasta i ok. 20 tys. członków. 23 V 1989 Sąd Wojewódzki w Warszawie odmówił rejestracji, zgromadzeni w sali działacze NZS zaczęli wznosić okrzyki, co uniemożliwiło sędziemu ogłoszenie wyroku. Z gmachu Sądu uczestnicy wiecu przeszli na pl. F. Dzierżyńskiego (od 19 IX 1989 pl. Bankowy), gdzie doszło do starć z funkcjonariuszami SUSW. O odmowie rejestracji zawiadomiono inne ośrodki akademickie, KO oraz Radio Wolna Europa i BBC. Proklamowano strajk, do którego przyłączały się stopniowo kolejne ośrodki akademickie. Fala protestów ogarnęła wiele uczelni w kraju, w momencie szczytowym strajkowali studenci 42 uczelni. Do rejestracji doszło dopiero dzięki przychylności rządu Tadeusza Mazowieckiego. 22 IX 1989 podczas rozprawy, na której NZS reprezentował Piotr Andrzejewski, SN uchylił decyzję Sądu Wojewódzkiego i przychylił się do legalizacji NZS. Niezależne Zrzeszenie Studentów rozpoczęło kolejny etap swojej działalności. Po 1989 profil organizacji uległ zmianie. Za cel postawiono sobie walkę o interesy studenckie oraz rozwój działalności kulturalno-rozrywkowej. Szacuje się, że przez 30 lat działalności NZS mogło należeć do organizacji nawet 190 tysięcy osób. we współpracy z niezależnym wydawnictwem NOWa. Wystawę i kiermasz odwiedzają nieprzebrane tłumy warszawiaków.

• W kilku miastach Polski mieszkańcy spontanicznie wychodzą na ulicę w „białych marszach” połączonych z modlitwą w intencji wyzdrowienia Ojca Świętego Jana Pawła II.

19

• Obraduje pierwsza tura I Walnego Zebrania Delegatów NSZZ „Solidarność” Regionu Ziemia Radomska. 440 delegatów reprezentuje ok. 120 tys. członków Związku zrzeszonych w 400 organizacjach zakładowych. Druga tura odbyła się 25-26 VII. Wybrano Zarząd Regionu z przewodniczącym Andrzejem Sobierajem. W skład Prezydium weszli: Jan Rejczak – wiceprzewodniczący, Jerzy Pierzchała – wiceprzewodniczący, Wiesław Mizerski – sekretarz, Marek Leszczyński, Teresa Smolińska, Ryszard Karnik, Marek Gawlik, Bronisław Kawęcki, Janusz Kurzawa, Bronisław Komarowski, Józef Rogulski, Wiesław Grzywacz, Henryk Łęcki, Zbigniew Cichoń. Druga tura WZD odbyła się 13 VI, trzecia 22 IX.

20

• W Zakładzie Prefabrykacji Elementów Budowlanych KBO Zagłębie w Sosnowcu 5 osób podejmuje głodówkę, żądając uwolnienia więźniów politycznych.

23

• W Poznaniu na pl. Adama Mickiewicza Anna Strzałkowska, matka zamordowanego 28 VI 1956 Romka Strzałkowskiego wmurowuje akt erekcyjny pod Pomnik Ofiar Poznańskiego Czerwca 1956:

Dnia 23 maja 1981 roku, 1015 lat po chrzcie Polski, 190 lat po uchwaleniu Konstytucji 3 Maja, 63 lata od chwili odzyskania niepodległości, 36 lat po zakończeniu II wojny światowej wmurowano ten akt erekcyjny pod pomnik Wdzięczności i Hołdu dla tych, którzy:
- 25 lat temu oddali swe życie, domagając się wolności i chleba,
- 13 lat temu cierpieli prześladowania, broniąc prawdy i kultury ojczystej,
- 11 lat temu byli mordowani, gdyż odważyli się protestować przeciw niesprawiedliwości,
- 5 lat temu byli maltretowani za to, że bronili swojej robotniczej godności,
- rok temu stali się prawdziwym gwarantem tego, że Polak nie będzie wyzyskiwał Polaka.
Ten pomnik powstaje dzięki ofiarności całego społeczeństwa. Ma być wyrazem jedności w tworzeniu lepszej przyszłości Narodu, którą zapoczątkowali robotnicy Poznania 28 czerwca 1956 roku. Ten akt erekcyjny na Wieczną Rzeczy Pamiątkę kładąc, ufamy, że Chrystus, Ten, który nadał krzyżowi Zbawczą Godność, będzie też źródłem Godności i Siły dla tych, którzy będą się zatrzymywać przed tym pomnikiem.
Społeczny Komitet Budowy Pomnika Poznańskiego Czerwca 1956
Społeczny Komitet Obchodów 25 Rocznicy Poznańskiego Czerwca

24

• Ukazuje się 1. numer oficjalnego tygodnika „Rzeczywistość”, pisma wyrażającego opinię dogmatycznych kręgów PZPR. Redaktorem naczelnym jest Henryk Tycner, a jego zastępcą Bolesław Borysiuk.

25

• W Komendzie Dzielnicowej MO w Nowej Hucie zawiązuje się pierwszy Komitet Założycielski Związku Zawodowego Funkcjonariuszy MO. Komitety Założycielskie powstaną też w Warszawie, Lublinie i innych miastach.

• W 14 ośrodkach akademickich odbywają się, zorganizowane przez Niezależne Zrzeszenie Studentów i „Solidarność”, marsze w obronie więźniów politycznych – członków KPN oraz Jerzego i Ryszarda Kowalczyków. Bierze w nich udział ponad 100 tys. osób.

• W Opolu Starym k. Siedlec został pobity przez nieznanych sprawców Stanisław Karpik, wieloletni działacz opozycji demokratycznej, współpracownik „Solidarności”.

• Katowickie Forum Partyjne ogłasza deklarację programową, która stwierdza m.in.: […] Cała partia i jej poszczególni członkowie pod naporem obcych wpływów ideologicznych, którym zawsze sprzyjał w przeszłości i patronuje aktualnie prawicowy oportunizm oraz burżuazyjny liberalizm w szeregach samej partii, utraciły ideowo-polityczną i propagandową busolę walki o socjalizm.[…]

26

• W Sosnowcu w Fabryce Samochodów Małolitrażowych głodówkę rozpoczynają 3 osoby w proteście przeciw więzieniu ludzi za przekonania.

26-28

• W Olsztynie obraduje I Walne Zebranie Delegatów NSZZ „Solidarność” Regionu Warmińsko–Mazurskiego (pierwsza tura). 396 delegatów (na 441 wybranych) reprezentuje ponad 155 tys. członków Związku. Wybrano Zarząd Regionu z przewodniczącym Mirosławem Krupińskim. W skład Prezydium weszli: Andrzej Bober - wiceprzewodniczący, Edmund Łukomski, Michał Powroźny, Stanisław Mackiewicz, Grażyna Langowska – rzecznik prasowy, Waldemar. Nieczyporowicz, L. Lechowski, A. Żurawek, Józef Gołębiewski i T. Kurpiewski. Podczas drugiej tury I WZD - 17 IX, przyjęto regionalną Uchwałę Programową na okres VII 1981 – VI 1983.

27

• Na festiwalu filmowym w Cannes Grand Prix – Złotą Palmę, otrzymuje film Andrzeja Wajdy Człowiek z żelaza (scenariusz Andrzej Ścibor-Rylski).

• Sąd Wojewódzki w Warszawie zarejestrował NSZZ „Solidarność Chłopska”.

28

• Umiera Prymas Polski kard. Stefan Wyszyński.

• Obraduje I Walne Zebranie Delegatów NSZZ „Solidarność” Regionu Pojezierze (pierwsza tura). 308 delegatów (na 544 uprawnionych) reprezentujących 60 tys. członków Zwiazku zrzeszonych w 350 organizacjach zakładowych. Przewodniczącym ZR został Lech Biegalski; Jarosław Słabiński, Jan Jarocki – zastępcy; Marek Sztabkowski, Jerzy Broc, Włodzimierz Rymsza, Romuald Mieniok, Izydor Karbowski i Jan Milewski – członkowie. 26 VIII odbyła się druga tura I WZD.

30

• Stanisław Kania i gen. Wojciech Jaruzelski przyjmują przebywającego w Polsce marsz. Wiktora Kulikowa.

• W Warszawie z udziałem wielotysięcznych tłumów odbywają się uroczystości pogrzebowe kard. Stefana Wyszyńskiego. Uczestniczą w nich m.in. przedstawiciele władz państwowych, Watykanu i „Solidarności”.

• Obraduje I Walne Zebranie Delegatów NSZZ „Solidarność” Regionu Śląsk Opolski (pierwsza tura). 301 delegatów reprezentuje ok. 247,5 tys. członków Związku zrzeszonych w 681 organizacjach zakładowych. Druga tura odbyła się 25-26 VII - nie brali w niej udziału delegaci MKZ Nysa i MKZ Brzeg. Delegaci MKZ Kędzierzyn-Koźle opuścili Zebranie, ponieważ większość zebranych nie poparła ich koncepcji organizacyjnych. W dalszych obradach kworum liczono od liczby 236 delegatów uprawnionych do głosowania, którzy reprezentowali razem 181 300 członków Związku. Wybrano Zarząd Regionu z przewodniczącym Stanisławem Jałowieckim. W skład Prezydium weszli również: Jarosław Chołodecki – wiceprzewodniczący, Leonard Rypień – wiceprzewodniczący i Jakub Forystek – sekretarz. Trzecia tura I WZD odbyła się 22 IX.