Jacek Maria Antoni Kurczewski, ur. 11 I 1943 w Edynburgu. Absolwent Uniwersytetu Warszawskiego, Wydz. Filozofii i Socjologii (1965), doktorat (1972), habilitacja (1981), prof. (1995).
1965-1972 pracownik naukowy Instytutu Socjologii i Filozofii UW, 1972-1990 Instytutu Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji UW, 1980-1987 z-ca dyr. IPSiR (wybrany przez walne zgromadzenie pracowników), 1987-1990 dyr. IPSiR UW. 1957-1960 redaktor niezależnego szkolnego miesięcznika jazzowo-politycznego „Hot”. Od 1965 członek Polskiego Towarzystwa Socjologicznego, w 1976 i 1980-1983 prezes Oddziału Warszawskiego. W I 1976 uczestnik akcji zbierania podpisów pod Listem 101 do Sejmu PRL przeciwko proponowanym zmianom w Konstytucji.
20 VIII 1980 sygnatariusz Apelu 64 intelektualistów popierającego postulaty strajkujących robotników. Od IX 1980 w NSZZ Pracowników Nauki, Techniki i Oświaty w IPSiR, następnie w „S”; doradca, ekspert KKP/KK „S” i MKZ/ZR Mazowsze; członek zespołu negocjacyjnego KK „S” ds. reformy prawa i wymiaru sprawiedliwości. I-II 1981, podczas strajku rzeszowsko-ustrzyckiego doradca KS w Ustrzykach Dolnych. W 1981 kierownik Działu Spraw Związkowych Ośrodka Prac Społeczno-Zawodowych przy KKP, członek Rady Programowej OPSZ i Rady Programowej przy Ośrodku Badań Społecznych „S” Regionu Mazowsze (m.in. przygotowywał tezy programowe i instrukcje strajkowe); współautor społecznego projektu ustawy o cenzurze, opracowanego w porozumieniu z KKP i Komisją Porozumiewawczą Stowarzyszeń Twórczych i Naukowych, który przyczynił się do uchwalenia 31 VII 1981 przez Sejm PRL kompromisowej ustawy.
1982-1989 uczestnik spotkań nielegalnej Konferencji Dziekanów. W 1987 członek redakcji pisma „Res Publica”.
1988-1990 członek KO przy Przewodniczącym „S” L. Wałęsie, od 1989 wiceprzewodniczący. W 1989 uczestnik obrad Okrągłego Stołu; członek zespołu Ekspertów Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. 1989-1991 sędzia Trybunału Stanu. Od 1990 pracownik naukowy Wydz. Stosowanych Nauk Społecznych i Resocjalizacji UW (po reorganizacji i utworzeniu nowego wydziału, w skład którego wszedł IPiR), 1990-1996 dziekan WSNSiR. Od 1990 członek Komitetu Helsińskiego. 1991-1993 poseł RP z listy KLD, wicemarszałek Sejmu, członek Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego. Od 1996 kierownik Katedry Socjologii Obyczajów i Prawa w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych UW.
Autor i współautor wielu publikacji naukowych, m.in. ''O badaniu prawa w naukach społecznych'' (1978), ''Konflikt i „Solidarność”'' (1981); ''Po Sierpniu 1980'' (1981), ''Umowa o kartki'' (1985), ''Stalinizm'' (1989), ''The Resurrection of Rights in Poland'' (1993), ''Posłowie a opinia publiczna'' (1999), ''Lokalne wzory kultury politycznej'' (2007).
Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2007).