Encyklopedia Solidarności

Gabriela Teresa Cwojdzińska, ur. 21 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1928 w Poznaniu, zm. 5 XI 2022 w Koszalinie. Absolwentka Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Krakowie (1958); pedagog, pianistka.

W I 1940 z rodziną wywieziona przez Niemców do obozu pod Poznaniem. 1943-1945 kolporterka druków AK. 1949-1953 chórzystka w Filharmonii Krakowskiej; 1955-1956 redaktor programów koncertowych w Filharmonii Łódzkiej, 19571964 pedagog, kierownik sekcji fortepianu w Państwowej SP i Liceum Muzycznym w Lublinie, pianistka w Filharmonii Lubelskiej, 1964-1978 pedagog w Państwowej Szkole Muzycznej im. Grażyny Bacewicz (I i II stopnia) w Koszalinie, pianistka w Filharmonii Koszalińskiej; 1970-1980 z mężem Andrzejem Cwojdzińskim prowadziła Diecezjalne Studium Organistowskie i naukę muzyki w Wyższym Seminarium Duchownym w Koszalinie. Od 1979 na emeryturze. W 1968 prezes Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków w woj. koszalińskim. W 1980 współorganizatorka KIK w Koszalinie.

Od IX 1980 w „S”; wiceprzewodnicząca KZ przy PSM; od IV 1981 członek Regionalnego KOWzP; VI-VII 1981 delegat na I WZD Regionu Pobrzeże, członek ZR (m.in. Rady Programowej i Sekcji Kultury); członek Krajowej Komisji Szkolnictwa Artystycznego, uczestniczka negocjacji z ministrem kultury.

Po 13 XII 1981 działaczka podziemia; 1 V i 31 VIII 1982 uczestniczka manifestacji w Koszalinie; 3 V 1982 internowana w Ośr. Odosobnienia w Darłówku, zwolniona 23 VII 1982. 1982-1983 kolporterka pism podziemnych („CDN”, „Grudzień ’81. Gazeta Wojenna NSZZ «Solidarność» w Koszalinie”), w jej mieszkaniu znajdował się punkt kolportażowy. W II 1983 współorganizatorka, następnie świecki szef diecezjalnego Biskupiego Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom w Koszalinie; współorganizatorka (z Prymasowskim Komitetem Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom w Warszawie) akcji wakacyjnej dla represjonowanych z całego kraju; bliska współpracowniczka bp. Ignacego Jeża; członek Diecezjalnej Rady Duszpasterskiej i I Synodu Diecezjalnego diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej; współzałożycielka Duszpasterstwa Nauczycieli w diecezji, wieloletnia instruktorka Duszpasterstwa Rodzin. W 1983 organizatorka Towarzystwa Przyjaciół KUL w Koszalinie. 25 II 1984 aresztowana, w VII 1984 zwolniona na mocy amnestii. Organizatorka we własnym domu spotkań działaczy podziemnej „S”. 1984-1987 starszy wykładowca na Wydz. Muzyki w Państwowej Wyższej Szkole Pedagogicznej w Słupsku.

Od IV 1989 członek Wojewódzkiego KO „S” w Koszalinie; 1989-1991 senator RP z listy KO „S”, członek senackich komisji Kultury, Środków Przekazu, Nauki i Edukacji Narodowej oraz Spraw Emigracji i Polaków za Granicą. W 1990 współzałożycielka Stowarzyszenia Wspólnota Polska, do 2003 członek Rady Krajowej i prezes Oddziału w Koszalinie.

Laureatka Nagrody im. ks. Bolesława Domańskiego za krzewienie kultury narodowej w środowiskach polonijnych (2002), odznaczona m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1981), medalem Pro Ecclesia et Pontifice przez Jana Pawła II (1988), Złotą Odznaką KUL (1993), Orderem Męczeństwa i Zwycięstwa (1998), Złotym Medalem Stowarzyszenia Wspólnota Polska (2003).

1986-1987 rozpracowywana przez Wydz. III WUSW w Koszalinie w ramach SOS krypt. Jenot.

Rafał Marciniak