Encyklopedia Solidarności

Józef Czaplak, SJ, ur. 22 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1941 w Staniątkach k. Wieliczki, zm. 20 XII 1993 w Opolu.

19 VIII 1957 wstąpił do Towarzystwa Jezusowego. 1957–1961 nowicjat i nauka w Kolegium oo. Jezuitów w Starej Wsi k. Krosna, 1961–1964 student filozofii na Krakowskim Wydz. Filozoficznym Towarzystwa Jezusowego, święcenia kapłańskie (1967), absolwent Collegium Towarzystwa Jezusowego Bobolanum w Warszawie, Wydz. Teologiczny (1968), 2 II 1976 uroczysta profesja zakonna.

1967–1968 wikariusz w parafii NSPJ w Nowym Sączu, 1968–1993 wikariusz w parafii NSPJ w Opolu; duszpasterz studentów i nauczycieli akademickich w Duszpasterstwie Akademickim oo. Jezuitów, utworzył Ośrodek Duszpasterski Xaverianum, organizator rekolekcji, pielgrzymek, obozów letnich i zimowych dla studentów, wykładów i konferencji, spotkań z ludźmi kościoła, nauki i kultury (m.in. Halina Mikołajska, o. Jan Ożga, bp. Alfons Nossol, ks. prymas Józef Glemp).

1980–1981 kapelan opolskiego NZS, koncelebrans mszy, na których święcono krzyże zawieszane nast. na uczelniach; XI–XII 1981 celebrans mszy podczas solidarnościowych strajków studentów w WSI i Wyższej Szkole Pedagogicznej w Opolu ze strajkującymi studentami radomskiej WSI, w DA udostępnił pomieszczenia na cele socjalne.

XII 1981 – 1982 udostępnił lokal parafialny na działalność punktu porad prawnych dla rodzin osób internowanych (udzielał ich Eugeniusz Mróz); I – II 1982 ukrywał na poddaszu klasztoru Romana Kirsteina. W l. 80. organizator pomocy dla studentów i rodzin osób represjonowanych oraz 1987–1989 udostępniał lokal parafii na spotkania działaczy NZS i podziemnej „S” (z Robertem Fieldingiem), udostępnił pomieszczenia DA na punkt kolportażu podziemnych wydawnictw (książki NOW-ej, pisma „Solidarność Opolska”) oraz ulotek.

1987–1991 konsultor Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego w Krakowie.

Od końca l. 60. do 1989 rozpracowywany przez Wydz. IV KW MO/WUSW w Opolu w ramach SO krypt. Wieża.

Janusz Oszytko