Encyklopedia Solidarności

Czartoryski Tytus Henryk, ur. 30 III 1945 w Krakowie. Absolwent Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu, Wydz. Leśny (1972) oraz Podyplomowego Studium Afrykanistycznego na Uniwersytecie Warszawskim (1976).

1962–1963 robotnik w Nadodrzańskich Zakładach Chemii Organicznej Rokita w Brzegu Dolnym, 1963–1967 w Zjednoczonych Zespołach Gospodarczych Inco we Wrocławiu, 1973–1975 stażysta w Nadleśnictwie Stuposiany, podleśniczy w Nadleśnictwie Komańcza Leśnictwo Turzańsk, 1975–2012 właściciel gospodarstwa rolnego w Morzęcinie Małym (1983–1985 także taksówkarz w gm. Prusice).

W III 1968 uczestnik wieców studenckich i demonstracji w Poznaniu. 1977–1980 w kontakcie (przez Wiesława Kęcika) z KSS KOR, kolporter niezależnych pism, m.in. „Biuletyn Informacyjny” KSS KOR, „Robotnik”, „Placówka”; w 1977 udostępniał W. i Marzenie Kęcikom mieszkanie w Obornikach Śląskich.

Od IX 1980 współorganizator NSZZ Solidarność Wiejska w woj. wrocławskim, od III 1981 członek zarządu Tymczasowego Wojewódzkiego Komitetu Założycielskiego/WKZ „S” RI (od 21 VI przew. komisji organizacyjnej); IX/X przedstawiciel WKZ „S” RI Województwa Wrocławskiego na I KZD. V – XI 1981 współzałożyciel, redaktor niezależnego pisma „Nasza Ziemia”. 15 i 22 XI współorganizator I WZD „S” RI Województwa Wrocławskiego. W XII 1981 założyciel Klubu Rzeczypospolitej Samorządnej Wolność-Sprawiedliwość-Niepodległość we Wrocławiu.

15 XII 1981 internowany, przetrzymywany w Ośrodku Odosobnienia we Wrocławiu i Grodkowie, 16 I 1982 zwolniony. 1982–1988 kolporter podziemnych pism, m.in. „Solidarność Rolników”, „Żywią i Bronią”, „Z Dnia na Dzień”, „Solidarność Walcząca”, „Biuletyn Dolnośląski”; uczestnik akcji malowania napisów antykomunistycznych na szosach i stacji PKP w Osoli. 1982–1988 współpracownik (z Wieńczysławem Nowackim i Józefem Teligą) OKOR. 22–25 I 1983 uczestnik spotkania podziemnych działaczy „S”, „S” RI i OKOR w Domu Rekolekcyjnym Zgromadzenia Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus w Czernej k. Krakowa. 1983–1989 członek podziemnej dolnośląskiej „S” kolejarzy w Skokowej kierowanej przez Romana Gągorowskiego (gm. Prusice). 30 X 1984 – 1987 współzałożyciel, członek Komitetu Obrony Praw Człowieka we Wrocławiu. 23 XI 1986 współzałożyciel, do 1989 członek Tymczasowej Ogólnopolskiej/Krajowej Rady Rolników „S” i Konwentu Seniorów Ruchu Ludowego „S”. 17 IX współzałożyciel, 18 IX 1988 – 1989 członek Tymczasowej Rady Wojewódzkiej/Zarządu Wojewódzkiego „S” RI Województwa Wrocławskiego. 1982–1988 wielokrotnie zatrzymywany, przesłuchiwany (m.in. XI 1984, IX 1988), poddawany rewizjom w domu i gospodarstwie (m.in. VI 1984); w 1985 odebrano mu koncesję na prowadzenie taksówki.

IV – VI 1989 współpracownik KO we Wrocławiu (uczestnik posiedzeń, pomysłodawca akcji propagandowo-informacyjnych). 1989–1993 w „S” RI. 1990–1994 przew. Rady Miasta i Gminy Oborniki Śląskie z listy KO. 1997–2002 w AWS (członek Zarządu Wojewódzkiego), 1999–2002 radny Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z listy AWS. W 2001 założyciel Ruchu 11 Listopada, od 2012 w PiS, od 2015 radny Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z listy PiS. Od 2012 na emeryturze.

Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2013), wyróżniony Złotą Odznaką Solidarności RI (2011).

1969–1974 rozpracowywany przez KP MO w Lesznie w ramach KE; 9 IV 1981 – 16 X 1989 rozpracowywany przez Wydz. IIIA/IV/VI KW MO/WUSW we Wrocławiu w ramach SO krypt. Solidarność Wiejska; 11 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1986 – 25 X 1989 przez p. VI RUSW w Trzebnicy w ramach KE/SOR krypt. Książę.

Artur Adamski|Łukasz Sołtysik