Encyklopedia Solidarności

Roman Duda, ur. 27 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1935 w Starych Brodach (obecnie Ukraina). Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego, Wydz. Matematyki, Fizyki i Chemii (1956), w 1961 doktorat, w 1968 habilitacja, od 1976 prof. zwyczajny.

1955-1964 w PZPR. 1956-1961 pracownik UWr, 1961-1981 Instytutu Matematycznego PAN Oddział we Wrocławiu. W VI 1977 współautor i sygnatariusz petycji wrocławskich naukowców w obronie aresztowanych członków i współpracowników KOR. 22 I 1978 współzałożyciel TKN, od 1978 współpracownik KSS KOR. Współtwórca we Wrocławiu nieformalnej Rady Jedności (forum spotkań różnych grup opozycyjnych). 1979-1982 autor w „Biuletynie Dolnośląskim” (ps. Jan Galicki, Światowid).

Od XI 1980 w „S”. IX-X 1981 ekspert Regionu Dolny Śląsk na I KZD. 1981-2005 prof. na UWr, kierownik Zakładu Historii i Metodologii Matematyki.

6-16 I 1982 internowany w Ośr. Odosobnienia w Nysie. 1982-1983 współzałożyciel i redaktor (z Januszem Goćkowskim i Romualdem Nowickim) wrocławskiego pisma „Miesięcznik Społeczno-Polityczny Republika”. 1982-1984 przewodniczący Arcybiskupiego Komitetu Charytatywnego; [1982?] współzałożyciel i do 1988 wykładowca Archidiecezjalnego Studium Nauki Społecznej Kościoła we Wrocławiu. 1984-1985 dziekan Wydz. Matematyki, Fizyki i Chemii. 1985-1990 współzałożyciel Społecznego Komitetu Nauki we Wrocławiu, redaktor „Serwisu Informacyjnego”. 25-28 VIII 1988 uczestnik Międzynarodowej Konferencji Praw Człowieka w Krakowie-Mistrzejowicach.

1988-1989 członek KO przy Przewodniczącym „S” Lechu Wałęsie. IV-VI 1989 członek wrocławskiego KO „S”. W 1989 uczestnik obrad Okrągłego Stołu w podzespole ds. nauki, oświaty i postępu technicznego. 1989-1991 senator RP, wiceprzewodniczący OKP, przewodniczący Komisji Kultury, Środków Przekazu, Nauki i Edukacji Narodowej, członek Komisji Spraw Zagranicznych. Współzałożyciel i pierwszy prezes Fundacji Rozwoju Edukacji Narodowej. 1990-1992 wiceprezes Polskiego Towarzystwa Matematycznego. 1991-1993 podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej. 1995-1999 rektor UWr.

Autor wielu publikacji, m.in. ''O pojęciu wymiaru'' (1972), ''Matematyka'' t. 1 i 2 (1973), ''Wprowadzenie do topologii'', t. 1 i 2 (1986), ''Lwowska szkoła matematyczna'' (2009).

Wyróżniony Nagrodą Polskiego Towarzystwa Matematycznego im. Stefana Banacha (1970) i Nagrody PTM im. Samuela Dickensa (2009); odznaczony Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1989), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1998).

Do 10 VI 1977 rozpracowywany przez Wydz. III KW MO we Wrocławiu w ramach SOS; 21 VI 1977 – 12 XII 1978 w ramach SOR krypt. Mąciciele.

Barbara Drabicka-Klint