Encyklopedia Solidarności

Ryszard Dziewa, ur. 7 I 1949 w Gródkach k. Biłgoraja. Ukończył Wieczorowe LO w Lublinie.

1966–1972 w ZMS, 1975–1977 w PZPR.

1966–1988 pracownik fizyczny, samodzielny referent ds. socjalnych, kierownik działu nakładczego w Spółdzielni Inwalidów Niewidomych im. Modesta Sękowskiego w Lublinie.

W 1976 uczestnik zbiórek pieniężnych wśród pracowników spółdzielni dla represjonowanych robotników z Radomia. W XII 1976 sygnatariusz petycji z żądaniem powołania specjalnej komisji sejmowej do zbadania okoliczności wydarzeń w VI 1976 oraz działania organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości. Organizator, w swoim mieszkaniu, nieformalnych spotkań pracowników zakładu z Wojciechem Onyszkiewiczem, Maciejem Rayzacherem, Adamem Macedońskim i in. 31 VIII 1978 wyemitował w zakładowym radiowęźle audycję poświęconą o. Maksymilianowi Kolbe. W odpowiedzi na szykany zarządu spółdzielni przygotował petycję (z Ryszardem Lisem i Stanisławem Witerem), podpisaną przez 60 pracowników, z żądaniem zezwolenia na emisje audycji religijnych i czytanie katolickich publikacji oraz udostępnienia w zakładzie pomieszczeń dla duszpasterstwa osób niewidomych; w wyniku tych działań zawieszony w pełnieniu obowiązków w miejscu pracy (decyzja została cofnięta po interwencji redakcji „Tygodnika Powszechnego” i „Więzi”). W 1979 sygnatariusz Karty Praw Robotniczych.

18–23 VII 1980 współorganizator i przew. KS w zakładzie.

Od IX 1980 w „S”; w X 1980 przew. Komitetu Założycielskiego, IX 1980 – II 1981 prowadził spotkania informacyjne dot. zakładania „S” w zakładach, XII 1980 – II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1981 członek grupy lektorów przy MKZ Regionu Środkowo-Wschodniego.

13 XII 1981 – 1988 kolporter podziemnych wydawnictw. 1986–1988 przew. rady nadzorczej w SIN, 1988–1994 kierownik biura okręgu Polskiego Związku Niewidomych w Lublinie.

1994–1999 prowadził Przedsiębiorstwo Wydawnicze Związku Niewidomych Print 6 tamże, Od 1999 właściciel Przedsiębiorstwa Handlowo-Usługowego Impuls – Ryszard Dziewa tamże.

Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2007).

1980–1989 rozpracowywany przez Wydz. III KW MO/WUSW w Lublinie w ramach SOS krypt. Aktywny.

Małgorzata Choma-Jusińska