Encyklopedia Solidarności

Jerzy Fiećko, ur. 10 III 1960 w Krasnopolu k. Sejn. Absolwent Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, kierunek filologia polska (1985), doktorat (1995), habilitacja (2005), prof. (2014).

1979–1980 jako uczeń Technikum Mechanicznego w Suwałkach kolporter niezależnych wydawnictw na Suwalszczyźnie, m.in. pism „Biuletyn Informacyjny” KOR/KSS KOR, paryska „Kultura”, „Zapis”, „Krytyka”, książek NOW-ej.

Od X 1980 członek Komitetu Założycielskiego NZS UAM. 8–18 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1981 uczestnik strajku o rejestrację NZS na UAM. 1981–1985 prace dorywcze, m.in. VII – IX 1981 pracownik ZR Pojezierze. 24 XI – 12 XII 1981 współorganizator strajku solidarnościowego ze studentami radomskiej WSI, współodpowiedzialny za bezpieczeństwo i porządek w gmachu Collegium Novum UAM.

13 XII 1981 – 10 II 1982 w ukryciu. 12 II 1982 internowany, przetrzymywany w Ośrodku Odosobnienia w Gębarzewie (II i V 1982 uczestnik buntu i głodówek solidarnościowych), 7 VII 1982 zwolniony. 13 XII 1981 – 1989 kolporter podziemnych wydawnictw m.in. „Obserwatora Wielkopolskiego”, „Tygodnika Mazowsze”, „Veto”, „PWA. Przegląd Wiadomości Agencyjnych”, 1981–1987 wielokrotnie zatrzymywany, przesłuchiwany. 3 XII 1987 ukarany grzywną przez kolegium ds. wykroczeń. 1982–1985 współorganizator samorządu studenckiego na UAM. 1983 przew. samorządu studenckiego na Wydz. Filologicznym, członek Senatu UAM. 1984–1989 współpracownik, autor (ps. Jan Arciszewski, Grzegorz Darski), redaktor, organizator działalności wydawniczej podziemnego pisma „Solidarność Walcząca”. 1984–1987 współzałożyciel, redaktor, organizator pracy zespołu redakcyjnego podziemnego pisma „Czas”. W 1987 autor tekstów do podręcznika historii literatury „Glosariusz”, podziemnego podręcznika do literatury dla nauczycieli i uczniów szkół średnich. 1988–1989 założyciel, redaktor, autor podziemnego pisma „Komentarz”. Od 1985 asystent, adiunkt, prof. na UAM w Poznaniu, od 2012 prodziekan Wydz. Filologii Polskiej i Klasycznej tamże. 1985–1988 pośredniczył (sporadycznie) w kontaktach działaczy opozycji z dziennikarzami i dyplomatami zachodnimi, przekazywał informacje o sytuacji w kraju. 1988 członek KZ UAM w Poznaniu.

1989–1993 członek KZ UAM w Poznaniu. 1990–2005 w ROAD/UD/UW (1995–1998 wiceprzew. UW Regionu Wielkopolska). Od 1998 członek Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Autor książek, m.in. Polska, Rosja i misja zesłańców (1997), Rosja Krasińskiego. Rzecz o nieprzejednaniu (2005), Krasiński przeciw Mickiewiczowi. Najważniejszy spór romantyków (2011), rozpraw i artykułów naukowych. Redaktor książki Włodzimierza Filipka Dziennikarz w świecie klerków (Poznań 2006, wydanej po śmierci autora) i współautor suplementu do niej Był sobie „Czas” (Poznań 2006, zawierającego informacje o podziemnych pismach redagowanych przez W. Filipka).

Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2012), Medalem Regionu Wielkopolska NSZZ Solidarność (2010), wyróżniony odznaką Zasłużony Działacz Kultury (2002).

26 V – 28 X 1980 rozpracowywany przez Wydz. III KW MO w Suwałkach w ramach SOR krypt. Technik, 10 XI 1980 – 28 III 1985 przez Wydz. III/Wydz. III-1 KW MO/WUSW w Poznaniu w ramach SOR/KE krypt. Technik; 28 III 1985 – 25 VI 1987 przez Wydz. III-1 WUSW w ramach SOR krypt. KOS.

Cyryla Staszewska/Agnieszka Kołodziejska