Gaca Jan
Jan Gaca, ur. 23 VI 1949 w Tomaszowie Mazowieckim. Ukończył Technikum Mechaniczne w Głogowie (1981).
1963–1967 instruktor ZHP.
1968–1974 pracownik dołowy w Zakładach Górniczych Lena w Wilkowie k. Złotoryi, 1977–1991 ślusarz-spawacz w ZG Polkowice w Polkowicach KGHM w Lubinie.
Od IX 1980 w „S”.
13–15 XII 1981, członek Zakładowego KS. 1982–1989 członek Tymczasowej Podziemnej KZ: uczestnik zbiórek pieniężnych na działalność związkową, pomoc dla represjonowanych i ich rodzin, współorganizator (m.in. 1987 i 1988) kolonii letnich dla dzieci (fundusze pozyskiwano od RKS Dolny Śląsk, Arcybiskupiego Komitetu Charytatywnego we Wrocławiu, od Henryka Wujca). 1984–1989 członek Międzyzakładowej Komisji Wykonawczej Zagłębia Miedziowego, koordynator siatki kolportażu i kolporter w Zagłębiu Miedziowym podziemnych pism, m.in.: „Zagłębie Miedziowe”, „Z Dnia na Dzień”, „Solidarność Walcząca”, „Solidarność Głogowska”, „Bar(d)ak”, „Biuletyn Informacyjny TPKZ «Solidarność» Kopalni Polkowice” oraz książek, cegiełek, znaczków poczt podziemnych, ulotek, organizator dostaw sprzętu i materiałów poligraficznych, transportu, lokali na drukarnie wydające „Zagłębie Miedziowe”, „Z Dnia na Dzień”, „Solidarność Walczącą”, drukarz tych pism m.in. z matryc i diapozytywów przywożonych z Wrocławia. 1982–1989 uczestnik akcji ulotkowych, malowania haseł na murach, manifestacji (m.in. 31 VIII 1982) w Głogowie i Lubinie. 13 VI 1984 po rewizji mieszkania zatrzymany, 15 VI aresztowany, osadzony w areszcie WUSW w Legnicy i ZK we Wrocławiu, 14 VIII zwolniony na mocy amnestii. 1986–1989 w PPN i członek zaprzysiężony SW. IV 1987 – 1989 współzałożyciel (z Janem Sugalskim, Tadeuszem Cieślakiem, Edwardem Papenfusem), redaktor, autor, drukarz podziemnego pisma „Biuletyn Informacyjny TPKZ «Solidarność» Kopalni Polkowice”. 11 X 1987 – 1988 współzałożyciel (m.in. z T. Cieślakiem, J. Sugalskim), członek Komitetu Założycielskiego w ZG Polkowice (złożony 23 X w Sądzie Wojewódzkim w Legnicy wniosek o rejestrację został odrzucony). 21 VIII 1988 współorganizator strajku tamże; 23 VIII 1988 zwolniony z pracy, w XI 1988 przywrócony do pracy. 1984–1988 wielokrotnie zatrzymywany; 24 XI 1987 i 11 VII 1988 ukarany grzywnami przez kolegium ds. wykroczeń. 1988–1989 współorganizator, członek Komitetu Organizacyjnego w zakładzie; 25 I 1989 współzałożyciel Międzyzakładowego Komitetu Organizacyjnego Województwa Legnickiego, od 25 II 1989 członek prezydium.
1989–1991 wiceprzew. KZ; 1989–1990 Komisji Górniczej NSZZ „Solidarność” Zagłębie Miedziowe/KGHM, członek Komisji Krajowej Górnictwa w Katowicach, II 1990 delegat na III WZD Województwa Legnickiego, w III 1990 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. na WZD Regionu Dolny Śląsk, 1990–1994 na WZD Zagłębia Miedziowego. 1990–1994 członek prezydium ZR Zagłębie Miedziowe, 1990–1991 delegat na KZD. 1991– 2015 na rencie, od 2015 na emeryturze. 1998–2001 w AWS.
Odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności (2012), Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości (2021) i Medalem Pro Patria (2021).
14 VI – 12 XI 1984 rozpracowywany przez Wydz. V WUSW w Legnicy w ramach SOR krypt. Bibuła; 10 XII 1984 – 27 V 1986 przez Wydz. V WUSW w Legnicy/p. V RUSW w Głogowie w ramach KE krypt. Jaga; 27 V 1986 –3 XI 1989 przez Wydz. V/WOG WUSW w Legnicy w ramach SOR krypt. Aktywiści.