Encyklopedia Solidarności

Grzegorz Gauden, ur. 17 III 1953 w Poznaniu. Absolwent Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza tamże, Wydz. Prawa i Administracji (1975) i Uniwersytetu w Lund (Szwecja), Wydz. Ekonomicznego (1989).

1975–1978 przew. Komisji Kultury Zarządu Wojewódzkiego SZSP. 1978–1979 pracownik Wydz. Kultury Zarządu Głównego SZSP. 1979–1989 kierownik OT Maski w Zarządzie Wojewódzkim SZSP.

Od IX 1980 w „S”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1981–XII 1981 dziennikarz w Biurze Prasowym MKZ NSZZ „S” Wielkopolska/Biurze Prasowym ZR NSZZ „S” Wielkopolska. 1980–1981 członek redakcji oraz publicysta niezależnych pism „Wiadomości Dnia”, „Obserwator Wielkopolski”.

13 XII 1981 internowany, osadzony w Ośr. Odosobnienia w Strzebielinku, Gębarzewie, Ostrowie Wielkopolskim, 7 VII 1982 zwolniony. 30 VIII 1983–29 VI 1984 objęty śledztwem Prokuratury Wojewódzkiej w Poznaniu za kolportaż ulotek (umorzenie z powodu niewykrycia sprawcy).

1984–1993 na emigracji w Szwecji. Współpracownik Szwedzkiego Komitetu Poparcia Solidarności w Lund, 1985–1989 kierownik Independent Polish Agency. 1986–1989 współpracownik sekcji polskiej BBC. 1993–1995 przedstawiciel koncernu Bulls Press. 1995–2006 zw. z firmą Orkla Media, 1999–2006 prezes zarządu sp. Presspublica, 2004–2006 redaktor nacz. dziennika „Rzeczpospolita”. 2007 konsultant prasowy ukraińskiego dziennika „Gazeta.24”. 2008–2016 dyr. Instytutu Książki.

Publikował m.in. w „ITD.”, „Wprost”, „Głosie Wielkopolskim”, „Rzeczpospolitej”. Autor książki Lwów – kres iluzji: opowieść o pogromie listopadowym 1918 (2019).

Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2012).

29 V 1981–30 VIII 1985 rozpracowywany przez Wydz. III Sekcję III KW MO/WUSW w Poznaniu w ramach SOS krypt. Prawnik.

Piotr Szwochert