Encyklopedia Solidarności

Marta Gąsiorowska, ur. 20 XI 1936 w Borysławiu (obecnie Ukraina), zm. 12 VI 2001 w Wałbrzychu. Absolwentka Uniwersytetu Wrocławskiego, kierunek filologia polska (1961).

Do 1982 nauczycielka w I LO w Wałbrzychu. Przed VIII 1980 współpracowniczka KSS KOR (w kontakcie m.in. z Janem Lityńskim i Jerzym Jackiem Pilchowskim).

W VIII 1980 organizatorka wśród nauczycieli I LO poparcia dla strajku (współautorka listu do strajkujących górników i inicjatorka zbierania podpisów) w wałbrzyskich kopalniach, w „S” od IX 1980, współorganizatorka Komitetu Założycielskiego, następnie członek KZ, współzałożycielka „S” Pracowników Oświaty i Wychowania Województwa Wałbrzyskiego. W V 1981 współzałożycielka wałbrzyskiego KOWzP; w VI 1981 delegat na I WZD Regionu Dolny Śląsk, członek ZR, IX/X 1981 delegat na I KZD; członek Zarządu Oddziału Wojewódzkiego „S” w Wałbrzychu i Komisji ds. OiW przy Zarządzie Oddziału. Autorka do wałbrzyskich pism niezależnych, m.in. „Niezależnego Słowa”.

13 XII 1981 internowana w AŚ w Świdnicy, następnie w Ośr. Odosobnienia we Wrocławiu, Gołdapi (współredaktor pisma „Internowanka”), zwolniona 23 VII 1982; wycofała się z działalności opozycyjnej ze względu na stan zdrowia. 1982-1988 nauczycielka w SP nr 19 w Wałbrzychu, następnie w SP w Poniatowie (przeniesiona karnie).

W 1989 przywrócona do pracy w I LO w Wałbrzychu. Od 1998 na emeryturze.

23 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. – 27 III 1981 oraz 16 VII 1981 – 19 X 1982 rozpracowywana przez Wydz. III KW MO w Wałbrzychu w ramach SOS; 21 X 1982 – 18 X 1984 przez Wydz. III KW MO/WUSW w Wałbrzychu w ramach KE.

Agnieszka Klarman