Encyklopedia Solidarności

Antoni Heda, ur. 11 X 1916 w Małomierzycach k. Iłży, zm. 14 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 2008 w Warszawie. Absolwent Kolejowej Szkoły Technicznej w Radomiu, Wydz. Elektryczno-Mechaniczny, z dodatkowym kursem zbrojeniowym (1936).

1936-1939 pracownik Izby Pomiarów w Fabryce Zbrojeniowej w Starachowicach, 1937-1938 w Szkole Podchorążych Rezerwy 2. Dywizji Legionów w Sandomierzu, przydzielony do 4 pp. W 1939 uczestnik walk 12. Dywizji Piechoty pod Iłżą, następnie na Lubelszczyźnie. 1939-1940 w ZWZ; w VII 1940 zatrzymany przez Sowietów podczas próby przejścia granicy, przetrzymywany w Brześciu, w IV 1941 skazany na 7 lat łagru, w VI 1941, po ponownym śledztwie, na 12 lat łagru, 22 VI 1941 uwolniony podczas ataku Niemiec na ZSRS. W 1941 zatrzymany przez Niemców i osadzony w niemieckim obozie dla jeńców sowieckich k. Terespola, skąd uciekł. 1942-1944 w AK: Komendant Podobwodu Iłża, dowódca oddziału partyzanckiego (ps. Szary), uczestnik operacji Burza w 2. batalionie 3. pp AK. W 1945 w Ruchu Oporu AK, organizacji Nie i Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj w okręgach kieleckim i radomskim; 5 VIII 1945 ok. 250-osobowy oddział AK pod jego dowództwem rozbił więzienie w centrum Kielc, przy ul. Zamkowej, i uwolnił ok. 354 więźniów, głównie żołnierzy AK. Po VIII 1945 jako Antoni Wiśniewski wyjechał na Wybrzeże, następnie do Ostródy. W 1948 aresztowany w Gdyni, skazany na 4-krotną karę śmierci, zamienioną aktem łaski na dożywocie, osadzony w areszcie Warszawa-Mokotów, następnie w ZK w Rawiczu i we Wronkach, w 1956 zwolniony na mocy amnestii.

Od IX 1980 w „S”; w 1981 przewodniczący Niezależnego Związku Kombatantów przy „S”.

13 XII 1981 internowany w Ośr. Odosobnienia w Warszawie-Białołęce, zwolniony 1 I 1982.

1990-2008 współorganizator i prezes Światowej Federacji Polskich Kombatantów. W 1990 awansowany do stopnia płk. W 2006 Komendant Główny Związku Strzeleckiego, awansowany do stopnia gen. brygady.

Autor książki ''Wspomnienia „Szarego”'' (1991; 2009).

Odznaczony m.in.: 2-krotnie Krzyżem Virtuti Militari i Krzyżem Walecznych, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski z Gwiazdą (2008).

Anna Grażyna Kister