Encyklopedia Solidarności

Maria Ewa Jabłońska-Deptuła, ur. 3 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1930 w Warszawie, zm. 8 XI 2008 w Lublinie. Absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego, kierunek historia (1951); w 1962 doktorat, w 1978 habilitacja na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (do 1989 władze odmawiały przyznania jej stanowiska docenta), od 1992 prof.

1957-2002 pracownik naukowy KUL. Pod koniec l. 70. udostępniała mieszkanie na skrzynkę kolportażową KSS KOR. We IX 1980 pośredniczyła w przekazaniu pieniędzy od belgijskiej polonii dla tworzącego się MKZ „S” Regionu Środkowo-Wschodniego; od jesieni 1980 w „S”, w X 1980 współzałożycielka struktur związkowych na KUL, następnie wiceprzewodnicząca KZ, od X 1981 przewodnicząca; w 1981 wykładowca Wszechnicy Związkowej i współinicjatorka Ruchu Solidarności Rodzin; II-IV 1981 członek MKZ; XI-XII 1981 współorganizatorka na KUL strajku solidarnościowego ze studentami radomskiej WSI.

14-17 XII 1981 uczestniczka strajku okupacyjnego w FSC Lublin; następnie z mężem organizatorka pomocy dla represjonowanych (m.in. dzięki pieniądzom od Jana Pawła II). 11 V 1982 internowana w Ośr. Odosobnienia w Gołdapi, zwolniona 22 VII 1982. 1982-1987 prowadziła wykłady z najnowszej historii Polski w ramach duszpasterstw akademickich, duszpasterstw ludzi pracy, Tygodni Kultury Chrześcijańskiej i KIK. 1981-1989 podczas wyjazdów naukowych do Francji i Włoch zabiegała o pomoc żywnościową dla kraju; dwukrotnie kurierka TZR „S” w Lublinie do Biura Koordynacyjnego „S” za Granicą w Brukseli.

W 1989 członek KO Lubelszczyzny. W VII 1989 reprezentantka „S” na światowym zjeździe związków zawodowych pracowników edukacji w Wenezueli, 1989-1993 doradca przewodniczącego ZR ds. oświaty i kultury, delegat na II i III KZD; w 1993 wystąpiła z „S” po odwołaniu rządu Hanny Suchockiej. Od 2002 na emeryturze. Członek Towarzystwa Naukowego KUL i Lubelskiego Towarzystwa Naukowego.

Autorka publikacji naukowych z dziedziny historii oraz tomu wspomnień ''Warto było'' (2006).

Wyróżniona odznaką Zasłużony Działacz Kultury (2001).

V 1982 – VI 1989 rozpracowywana przez Wydz. IV KW MO/WUSW w Lublinie w ramach KE krypt. Inspiratorka.

Marcin Dąbrowski