Encyklopedia Solidarności

Maria Jesionkiewicz, ur. 16 IV 1941 w Warszawie. Absolwentka Państwowej Szkoły Technicznej w Warszawie, Wydz. Telewizyjny (1963).

1963–1982 technik, realizator techn. kierownik zmiany Techniki Telewizyjnej w Komitecie ds. Radia i Telewizji w Warszawie.

Od IX 1980 w „S”, członek Komitetu Założycielskiego, od IX 1980 przew. Koła na Wydz. Emisji TV, wiceprzew. KZ.

13 XII 1981 uczestniczka spotkania działaczy „S” PRiTV w kościele św. Michała w Warszawie, nast. w ukryciu, 19 XII 1981 zatrzymana i zwolniona. III 1982 zwolniona z pracy w ramach weryfikacji; 1982–1990 krawcowa w prywatnym zakładzie w Warszawie. 1982–1989 członek i skarbnik TKZ PRiTV; organizatorka pomocy dla rodzin internowanych i więzionych pracowników PRiT; prowadziła punkt kolportażu wydawnictw podziemnych, m.in. „Solidarność Radia i Telewizji”, „Robotnik”, „Tygodnik Mazowsze”; uczestniczka spotkań Duszpasterstwa Środowisk Twórczych Duszpasterstwa Środowisk Twórczych Duszpasterstwa Środowisk Twórczych, powstały w wyniku (zapoczątkowanej przy organizowaniu Tygodni Kultury Chrześcijańskiej) współpracy środowisk artystycznych z Kościołem. Od IX 1978 ks. Wiesław Niewęgłowski prowadził w parafii św. Anny w Warszawie (kościół akademicki) cykliczne spotkania z twórcami (zwykle w 2. czwartek miesiąca); rozpoczynały się mszą św., nast. podejmowano tematy, które sugerowali uczestnicy. W spotkaniach brało udział zwykle kilkadziesiąt osób: aktorów, dziennikarzy, pisarzy. W III 1980 prymas Stefan Wyszyński oficjalnie ustanowił ks. W. Niewęgłowskiego Duszpasterzem Środowisk Twórczych w Warszawie. 16 IX 1980 powstał Komitet Porozumiewawczy Środowisk Twórczych i Naukowych. 27-29 III 1981 odbyły się pierwsze rekolekcje dla środowisk twórczych, 11 X prymas Józef Glemp wyraził zgodę na stałą, coniedzielną mszę św. dla środowisk twórczych w parafii św. Anny. Do XI 1981 DŚT objęło swoją posługą ok. 800 twórców. Duszpasterstwa zorganizowano także poza Warszawą, m.in. w Lublinie i Łodzi. w Warszawie. 1982 współpracowniczka podziemnego Radia „S”, montażystka nagrań do emisji. 1982–1984 współpracowniczka Prymasowskiego Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom/Prymasowskiego Komitetu Charytatywno-Społecznego w Warszawie. W l. 80. organizatorka projekcji filmów poza cenzurą w swoim domu.

1989 członek KO w Warszawie-Mokotowie i konsultantka Studia Wyborczego „S” w TVP. 1990–2002 kierownik zmiany w Technice Telewizyjnej TVP. 1992–2000 członek KZ. Od 2002 na emeryturze.

Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2008).

I 1981 – XI 1983 rozpracowywana przez Wydz. XIII Dep. II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. MSW w ramach KE.

Anna Grażyna Kister