Jurkiewicz Jan
Jan Jurkiewicz, ur. 30 III 1957 w Gliwicach, zm. 31 I 2020 tamże. Absolwent Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Wydz. Nauk Społecznych (1984).
W X 1980 współzałożyciel NZS UŚl, członek Tymczasowego Komitetu Założycielskiego i Międzywydziałowego Komitetu Koordynacyjnego NZS UŚl; współzałożyciel biblioteki wydawnictw niezależnych przy wydziałowym NZS na Wydz. Nauk Społecznych. Od XI 1980 redaktor niezależnego pisma „Aspekt”; współpracownik Wszechnicy Górnośląskiej. Od 11 III 1981 wiceprzewodniczący Zarządu Organizacji Wydziałowej NZS na WNS, od 14 IV 1981 wiceprzewodniczący Komisji Uczelnianej. XI/XII 1981 uczestnik studenckiego strajku solidarnościowego na UŚl ze studentami WSI w Radomiu, przewodniczący Uczelnianego KS.
14 XII 1981 uczestnik strajku w Hucie Baildon, po strajku zatrzymany, internowany w Ośr. Odosobnienia w Zabrzu-Zaborzu, następnie w Uhercach, zwolniony w VII 1982. 1982-1983 redaktor i współorganizator kolportażu podziemnego pisma „Wyzwolenie” sygnowanego przez NZS Regionu Śląsko-Dąbrowskiego. W V 1983 zatrzymany z nakładem pisma, pobity, 2 tyg. hospitalizowany w szpitalu MSW w Katowicach, następnie kilkakrotnie przesłuchiwany w KM i KW MO w Katowicach. W 1983 nauczyciel II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. LO w Gliwicach, od 1984 pracownik Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu. 1985-1986 współorganizator Sekcji Społeczno-Historycznej Duszpasterstwa Akademickiego przy katedrze Chrystusa Króla w Katowicach, organizator seminariów naukowych (m.in. z Krystyną Kersten, Tadeuszem Łepkowskim), zajęć samokształceniowych, uczestnik kolportażu wydawnictw podziemnych (m.in. książki NOWej, Kręgu, Rytmu, pism: „Tygodnik Mazowsze”, „Głos Śląsko-Dąbrowski”).
Od V 1989 w „S”, do 2005 przewodniczący KZ w Muzeum Górnictwa Węglowego. 2005-2009 dyr. Muzeum Górnictwa Węglowego, 2009-2017 pełnomocnik dyr. ds. naukowych, wystawienniczych i programowych, nast. muzealnych. 2009-2011 kierownik Działu Przeróbki Mechanicznej i Przetwórstwa Węgla, 2011-2020 kierownik Działu Dokumentacji Wizualnej.
Autor prac naukowych dotyczących historii śląsko-dąbrowskiej „S”, m.in. ''Jedna dekada – trzy epoki. 1980-1989'' (Warszawa 2005); "Górnicza Solidarność w województwie katowickim 1980-1989" (Katowice-Zabrze-Warszawa 2021) oraz wystaw (m.in. ''Poza cenzurą – poczta internowanych 1981-1982'', ''Czas nadziei, czas smutku, czas próby. „Solidarność” na Śląsku i w Zagłębiu w latach 1980-1989''). 2007-2020 redaktor naczelny rocznika „Górnik Polski. Zeszyty Naukowe Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu”.
Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2019); Krzyżem Wolności i Solidarności (2019). Pośmiertnie wyrożniony Nagrodą Honorową IPN "Świadek Historii" (2020).
1982-1984 rozpracowywany przez Wydz. III-1 KW MO/WUSW w Katowicach w ramach KE krypt. Enzetesiak.