Encyklopedia Solidarności

Tadeusz Konwicki, ur. 22 VI 1926 w Nowej Wilejce k. Wilna, zm. 7 I 2015 w Warszawie. Uczęszczał do Gimnazjum im. Zygmunta Augusta w Wilnie. 1944 matura w ramach tajnego nauczania.

 W czasie II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. wojny światowej uczestniczył w operacji „Burza” w VIII Oszmiańskiej Brygadzie Armii Krajowej. 1944–1945 uczestnik partyzantki niepodległościowej; udział w akcjach antysowieckich na Wileńszczyźnie. Student polonistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie oraz Uniwersytecie Warszawskim. Studiów nie ukończył.

1945 praca w Tymczasowym Zarządzie Państwowym w Gliwicach. 1946–1950 korektor, nast. sekretarz redakcji w tygodniku „Odrodzenie”. 1950–1958 członek redakcji „Nowej Kultury”. 1946–1983 członek Związku Literatów Polskich. 1956–1968 kierownik literacki zespołu filmowego „Kadr”, a 1972–1978 „Pryzmat”.

Od 1951 w PZPR. 1966 usunięty z niej na skutek podpisania listu pisarzy sprzeciwiających się wyrzuceniu z partii Leszka Kołakowskiego. 1968 podpisał apel literatów do rektora Uniwersytetu Warszawskiego w obronie represjonowanych studentów, biorących udział w demonstracjach marcowych. 1971 sygnatariusz listu 17 twórców do ministra sprawiedliwości, apelującego o zmniejszenie wyroków dla działaczy Ruchu. Wystąpił również o ułaskawienie skazanego na śmierć Jerzego Kowalczyka. XII 1974 sygnatariusz Listu 15. 1976 podpisał list 172 ludzi kultury w obronie osób represjonowanych po wydarzeniach w Radomiu. 1977 jeden z sygnatariuszy listu w obronie aresztowanych członków KOR. 1978 przystąpił do Towarzystwa Kursów Naukowych.

1977 objęty zakazem druku; zaczął publikować w drugim obiegu. Jako nr. czasopisma „Zapis” ukazały się jego książki Kompleks polski (1977) i Mała apokalipsa (1979). W oficynach drugoobiegowych opublikował również Wschody i zachody księżyca i Rzekę podziemną (Krąg 1982). 1986 nakł. wydawnictwa Aneks ukazała się rozmowa z nim Stanisława Beresia Pół wieku czyśćca. Rozmowy z Tadeuszem Konwickim.

1980 z innymi pisarzami protest u prokuratora generalnego przeciw aresztowaniu redaktorów z Niezależnej Oficyny Wydawniczej NOW-a; został przew. jury nagrody „Zapisu”. VIII 1989 sygnatariusz Listu 64 (apel do władz o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami). Członek Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania przy Krajowej Komisji Porozumiewawczej „S”.

Autor książek, m.in. Rojsty (1956), Wniebowstąpienie (1967), Kronika wypadków miłosnych (1974), Czytadło (1992), Kalendarz i klepsydra (1976), Nowy Świat i okolice (1986), Pamiętam, że było gorąco (2001) i W pośpiechu (2011). Scenarzysta i reżyser filmowy, m.in. Ostatni dzień lata (1958), Salto (1965), Dolina Issy (1982), Lawa (1989).

Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1954), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1964). Uhonorowany Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2005).

Od 7 VII 1977 rozpracowywany przez Wydz. III KS MO w sprawach SOR krypt. Pryzmat, od 1 VII 1978 przez Wydz III‑1 KSMO/SUSW, od 27 IV 1984 w ramach KE krypt. Pryzmat

Tomasz Siwierski