Koszarska Maria
Maria Koszarska, ur. 25 IV 1930 w Wilnie, zm. 22 I 2008 w Gdańsku. Ukończyła IV LO dla Pracujących tamże (1971).
W 1944 w Szarych Szeregach/AK, uczestniczka powstania warszawskiego. Po upadku powstania wywieziona przez Niemców do stalagu w Gross Lübars, nast. do obozu karnego w Oberlangen w Niemczech.
Po wyzwoleniu, przebywała kilka miesięcy w Paryżu, nast. 1946–1948 w Szkole Młodszych Ochotniczek w Nazarecie. W 1948 powrót do Polski.
1953–1959 st. księgowa w Państwowym Prewentorium w Głuszycy, 1969–1970 dezynfektorka w Zakładach Przemysłu Tłuszczowego w Gdańsku, 1970–1995 pomoc do maszyn, technik normowania, st. referent techn., nast. specjalista ds. normowania w Zakładach Graficznych w Gdańsku.
1978–1980 brała udział w spotkaniach z Bogdanem Borusewiczem, Arkadiuszem Rybickim, Aleksandrem Hallem, Andrzejem i Joanną Gwiazdami, Krzysztofem Wyszkowskim, udostępniała swoje mieszkanie na spotkania samokształceniowe, prace drukarskie.
VIII 1980 współorganizatorka (z Barbarą Trocha i Janem Karcem) strajku w zakładzie. Od IX 1980 w „S”; współorganizatorka Komitetu Założycielskiego, od XII 1980 przew. KZ.
13 XII 1981 uczestniczka wywiezienia części sprzętu drukarskiego z siedziby ZR Gdańskiego, w pierwszych dniach stanu wojennego organizatorka ukrywania się Zbigniewa Bujaka w Gdańsku, nast. jego wyjazdu do Warszawy. Po aresztowaniu w I 1982 drukarzy (Stanisława Bobrowskiego, Andrzeja Friedela i Zygmunta Sabatowskiego) pomagała rodzinom aresztowanych, organizowała zbiórki pieniężne. 1982–1988 współpracowniczka podziemnych drukarni RKK; dostarczała klisze, chemikalia, organizowała szkolenia dla drukarzy.
Od 1989 na emeryturze, VII 1989 – 1995 sekretarz KZ, w 1990 delegatka na
II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo.
WZD Regionu Gdańskiego.
Odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2008).
9 VII 1981 – 11 X 1989 rozpracowywana przez Wydz. III KW MO/WUSW w Gdańsku w ramach KE krypt. Wanda.
Arkadiusz Kazański