Encyklopedia Solidarności

Kościelniak Jacek Mieczysław, ur. 6 VIII 1947 w Kaliszu, zm. 28 IV 2018 w Puszczykowie. Absolwent Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Wydz. Filozofii Chrześcijańskiej, psycholog (1973).

1967–1968 technik mechanik w Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego w Kaliszu; 1973–1983 psycholog w PKS Kalisz; 1984 pracownik Zakładu Ślusarskiego Musiała tamże; 1984 wychowawca w Caritasie u oo. Orionistów tamże; nast. przez ok. 6 mies. administrator cmentarza Tynieckiego; 1986 zatrudniony przy budowie kościoła na Majkowie w Kaliszu.

III 1968 współuczestnik (wraz ze swoim bratem Andrzejem i Ireną Grześ, swoją późniejszą żoną, oraz Krzysztofem Ziółkowskim z Łodzi, którego poznał poprzez oo. Jezuitów) akcji rozklejania ulotek: „Dziady na scenę. Gomułka na dziady”. Autor i twórca napisów na ulotkach, które nast. naklejał na płotach i domach w Kaliszu przy al. Wolności, pl. Kilińskiego, ul. Kopernika i Kościuszki. 19/20 III 1968 o godz. 3.00 w nocy zatrzymany przez patrol MO z bratem podczas rozklejania antypaństwowych plakatów na budynkach w Kaliszu. Tymczasowo aresztowany i osadzony pocz. w AŚ tamże, nast. w AŚ w Poznaniu, gdzie współdzielił celę m.in. z Marcinem Libickim. 2 VII 1968 skazany przez Sąd Rejonowy w Kaliszu na 4 mies. aresztu (zaliczając areszt tymczasowy na poczet kary czasu) i ukarany 3 tys. zł grzywny. 2 VII 1968 zwolniony; nast. zwolniony z pracy.

Od IX 1968 aby uniknąć powołania do wojska i przydzielenia do jednostki karnej, podjął studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim na kierunku teologia; 1970 przeniósł się na psychologię. W okresie studiów często przesłuchiwany przez SB w Lublinie i Kaliszu.

1979–1980 wielokrotnie przesłuchiwany przez SB, oskarżany o współpracę z KOR. 1980 inwigilowany przeszedł zawał serca.

X 1980 inicjator powstania Komitetu Założycielskiego „S” w zakładzie pracy oraz jego przew., nast. wiceprzew. KZ. VI–VII 1981 delegat na I WZD Woj. Kaliskiego, członek ZR Wielkopolska Południowa. 

Po 13 XII 1981 w ukryciu, od I 1982 po powrocie do pracy nękany cotygodniowymi przesłuchaniami. 16 VI 1983 zatrzymany i pobity podczas przesłuchania w KM MO. Osadzony w AŚ w Kaliszu, nast. w AŚ w Ostrowie Wielkopolskim. Oskarżony o wydawanie zaświadczeń o wynikach badań psychotechnicznych osób, które nie były zatrudnione w PKS Kalisz, w zamian za przyjmowanie korzyści majątkowych. 16 III 1984 skazany przez Sąd Rejonowy w Kaliszu na 2 lata więzienia oraz ukarany 60 tys. zł grzywny, VII 1984 w wyniku odwołania złagodzono wyrok na 2 lata więzienia w zawieszeniu. Po wyjściu z aresztu nie mógł znaleźć stałej posady, prace dorywcze.

XI 1986 emigracja do Szwecji. III 1987 powrót do kraju. Od 24 VI 1987 z rodziną na emigracji politycznej w Australii. VI–XII 1987 pracownik fizyczny w rzeźni w firmie Presto w Sydney; I–IV 1988 malarz konstrukcji stalowych w ICI tamże; 1988 rekwizytor w Opera Workshop tamże; 1988–1993 w drukarni Multiform Business System tamże; 1990–1992 pracownik socjalny w Royal Prince Alfred Hospital tamże. 1993 powrót do Polski. 1993–1994 współwłaściciel firmy Handlowo-Usługowej Koziorożec w Kaliszu; 1994–1995 kierownik dziekanatu na Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu; 1995–1999 koordynator ds. klubów pracy w Wojewódzkim Urzędzie Pracy tamże; 1999–2002 sekretarz Urzędu Gminy Komorniki. 6 VIII 2002 ponownie w Australii. VIII–XII 2002 kamieniarz w firmie kamieniarskiej Niewczas; I–III 2003 malarz konstrukcji stalowych w firmie malarskiej Woolongong w Sydney; magazynier w firmie Animal Supplies w Girraween. 2007 ponownie w Polsce.

1983–1985 rozpracowywany przez Wydz. II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. KWMO/WUSW w Kaliszu w ramach SOR krypt. Tatra.

Grażyna Schlender