Kowalski Andrzej Aleksander
Andrzej Aleksander Kowalski, ur. 20 III 1946 w Gdańsku. Ukończył szkołę średnią przy Lotniczych Zakładach Naukowych Wrocław Psie Pole (l. 70. XX w.). Absolwent Wyższej Szkoły Zarządzania i Marketingu we Wrocławiu (2003).
1967-1987 operator urządzeń lakierniczych w Zakładach Zmechanizowanego Sprzętu Domowego Predom-Polar we Wrocławiu. 1967-1980 członek Rady Zakładowej branżowych związków zawodowych. 25 VI 1976 uczestnik strajku w zakładzie przeciwko podwyżkom cen.
27-31 VIII 1980 uczestnik strajku okupacyjnego w Polarze; od IX 1980 w „S”.
1982-1989 współpracownik Tymczasowej KZ „S” w Polarze; drukarz pism podziemnych „U Nas” i „BiS”, sporadycznie „Z Dnia na Dzień”; autor notek informacyjnych i komentarzy w „U Nas” i „Z Dnia na Dzień”, kolporter, m.in. „ZDnD”, „Tygodnika Mazowsze”, „Solidarności Walczącej”, „U Nas”, „BiS”, „Myśli Nieinternowanych”, „Nowej Republiki”. XI 1987 – 1988 członek Prezydium Rady Naczelnej PPS, VI-XII 1988 wiceprzewodniczący Prezydium RN PPS frakcji Józefa Piniora i Piotra Ikonowicza, XII 1988 – X 1990 RN PPS-Rewolucja Demokratyczna. 1984-1989 uczestnik protestów rocznicowych we Wrocławiu, 1 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1988 w Warszawie (k. Ambasady Rumunii), 6/7 V 1988 strajku studentów NZS UWr i w VIII 1988 strajku w Szczecinie. Wielokrotnie zatrzymywany i przesłuchiwany; 2 V 1987 i w II 1988 karany przez kolegium ds. wykroczeń grzywnami. 1985-1987 członek Samorządu Pracowniczego w Polarze. 1986-1989 koordynator (we współpracy z Mirosławem Chojeckim i Sewerynem Blumsztajnem), odbioru przemycanych z Francji i Belgii do Wrocławia materiałów drukarskich i wysyłek wydawnictw podziemnych za granicę. 1986-1989 łącznik Tymczasowej KZ „S” Polar z RKS „S” Dolny Śląsk. Uczestnik manifestacji organizowanych przez RKS, Ruch WiP, PPS/PPS-RD oraz happeningów Pomarańczowej Alternatywy; kilkakrotnie pobity przez ZOMO (m.in. 1 V 1987). 11 XII 1984 po rewizji mieszkania zatrzymany na 48 godz., 29 VI 1985 ponowna rewizja, oskarżony (odpowiadał z wolnej stopy), 24 II 1986 skazany wyrokiem Sądu Rejonowego Wrocław-Krzyki na 6 mies. więzienia w zawieszeniu na 2 lata. 25 VIII 1987 współorganizator (m.in. z Markiem Falentą, Ireną Ściseł, Czesławem Wnuczkiem, Janem Włóką, Krzysztofem Zadrożnym) Komitetu Założycielskiego „S” w Polarze, który bezskutecznie próbowano zarejestrować w Sądzie Wojewódzkim we Wrocławiu. 31 VIII 1987 współorganizator wiecu przed Polarem, zatrzymany na 48 godz., 11 IX 1987 zwolniony dyscyplinarnie z pracy (z K. Zadrożnym); bez zatrudnienia do VII 1989. 25 II 1989 uczestnik Kongresu Opozycji Antyustrojowej w parafii NMP Matki Kościoła w Jastrzębiu-Zdroju.
Od VII 1989, na mocy postanowień Okrągłego Stołu, przywrócony do pracy w Polarze. X 1990 – 1994 w PPS (po zjednoczeniu). Od 2006 na emeryturze. Od 2006 wiceprzewodniczący, od 2008 przewodniczący Sekretariatu Emerytów i Rencistów „S” Dolny Śląsk, od 2006 członek Rady Krajowej SEiR „S”. Od 2008 członek ZR „S” Dolny Śląsk.
Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2010).
29 IV 1985 – 31 VIII 1989 rozpracowywany przez Wydz. V WUSW we Wrocławiu w ramach SOR krypt. Drukarz.