Encyklopedia Solidarności Kowalski Jan Ryszard - Biogramy -

Jan Ryszard Kowalski, ur. 6 V 1955 w Warszawie. Ukończył Technikum Budowlane w Koszalinie (1975).

1975-1976 pracownik Zakładu Usług Socjalno-Gospodarczych Samopomoc Chłopska w Koszalinie, 1976-1977 Zakładu Obliczeniowego ETOB tamże, 1977-1982 Zakładu Elektronicznej Techniki Obliczeniowej tamże, 1982-1983 prywatnego zakładu murarskiego tamże, 1983-1984 Pracowni Konserwacji Zabytków tamże, od 1984 własna działalność gospodarcza. 1976-1978 aktor Teatru Propozycji Dialog w Koszalinie.

Od IX 1980 w „S”, od XI 1980 przewodniczący Komisji Oddziałowej przy ZETO. V-VI 1981 rzecznik prasowy ZR Pobrzeże, VII-XII 1981 kierownik działu informacyjnego; współzałożyciel biblioteki wydawnictw niezależnych w siedzibie ZR; wydawca i kolporter czasopism niezależnych w regionie; wiceprzewodniczący Regionalnego KOWzP; w XI 1981 uczestnik marszu Regionalnych KOWzP w Radomiu.

13 XII 1981 – 20 I 1982 w ukryciu. III – 28 VIII 1982 współredaktor (wraz z Janem Martinim) w Nosówku k. Koszalina podziemnego pisma „CDN”, drukarz ulotek (m.in. na powielaczach i maszynach wywiezionych z siedziby ZR 14 XII 1981). Organizator kolportażu ulotek i czasopism podziemnych, m.in. „Serwisu Informacyjnego”, „CDN”, „Błyskawicy”. 26 VIII 1982 zatrzymany na 48 godz.

W 1989 współorganizator KO w Koszalinie (wraz z m.in. Franciszkiem Sakiem i Jerzym Madejem). 1990-1991 współzałożyciel PChD tamże.

31 VIII 1982 – 24 VII 1986 rozpracowywany Wydz. V KW MO/WUSW Koszalinie w ramach SOR krypt. Miot; do 23 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1988 w ramach SOR krypt. Terma.

Rafał Marciniak