Encyklopedia Solidarności

Jerzy Langer, ur. 16 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1948 w Szczawnie-Zdroju k. Wałbrzycha. Ukończył Zasadniczą Szkołę Budowlaną w Cieplicach-Zdroju (1965), mistrz betoniarz (1975).

1965-1966 betoniarz-zbrojarz w Jeleniogórskim Przedsiębiorstwie Budownictwa Mieszkaniowego w Jeleniej Górze, 1966-1968 monter sieci napowietrznych w Telekomunikacji Polskiej w Wałbrzychu, 1968-1983 betoniarz w Wytwórni Elementów Prefabrykowanych Wałbrzyskiego Przedsiębiorstwa Budowlanego. 

26-31 VIII 1980 uczestnik strajku w WEP WPB, członek KS; od IX 1980 w „S”, członek Komitetu Założycielskiego, następnie KZ.

13 XII 1981 – I 1982 organizator na terenie zakładu akcji ulotkowych, zbierania podpisów pod petycją do Rady Państwa o uwolnienie internowanych i uwięzionych; w 1982 współorganizator akcji pomocy dla internowanych w Wałbrzychu, I 1982 – XI 1983 zbierał składki na pomoc dla represjonowanych. I 1982 – III 1983 członek Tajnej Komisji Międzyzakładowej „S”, III 1983 – II 1988 Tymczasowej Komisji Oddziału „S” Województwa Wałbrzyskiego. 1982-1984 drukarz „Niezależnego Słowa”, 1983-1984 „Informatora Wałbrzyskiego”; 1982-1989 organizator i koordynator sieci kolportażu w Wałbrzychu (m.in. „Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Walcząca”, „Z Dnia na Dzień”, „Informator Górniczy”, „Informator Wałbrzyski”, „Niezależne Słowo”, „Antykolaborant”). 9 V i 31 VIII 1982, 1 V 1983, 4 XII 1988 współorganizator manifestacji w Wałbrzychu. 19 XII 1983 zatrzymany, 21 XII 1983 aresztowany, przetrzymywany w WUSW w Wałbrzychu, następnie w AŚ w Świdnicy, w VIII 1984 zwolniony na mocy amnestii, śledztwo umorzono; 3 IX 1985 ponownie aresztowany, przetrzymywany w WUSW w Wałbrzychu, następnie w AŚ w Świdnicy, 24 XII 1985 sądzony przez Sąd Rejonowy w Wałbrzychu, zwolniony, 3 I 1986 ponownie aresztowany, przetrzymywany w AŚ w Świdnicy, 27 II 1986  wyrokiem Sądu Rejonowego w Wałbrzychu skazany na karę 6 mies. pozbawienia wolności, na początku III 1986 zwolniony. 1984-1989 współorganizator pielgrzymek do Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej w Krzeszowie i na Jasną Górę, koncertów, spektakli i wykładów w ramach Duszpasterstwa Ludzi Pracy przy parafii św. Józefa Robotnika w Wałbrzychu, od 1986 Tygodni Kultury Chrześcijańskiej i KIK tamże, 1986-1988 słuchacz Archidiecezjalnego Studium Chrześcijańsko-Społecznego w kościele św. Elżbiety przy ul. Grabiszyńskiej we Wrocławiu.  1986-1989 pracownik wysokościowy w Zakładzie Usług Wysokościowych Przedsiębiorstwa Remontowo-Budowlanego przy Klubie Sportowym Górnik w Wałbrzychu. 1987-1989 członek Komisji Interwencji i Praworządności NSZZ „Solidarność” w Wałbrzychu i współpracownik KIiP NSZZ „Solidarność” Dolny Śląsk we Wrocławiu, XII 1987 – 1989 z Mieczysławem Tarnowskim (reprezentanci woj. wałbrzyskiego) współzałożyciel i członek RKW Dolny Śląsk; XII 1988 – 1989 współorganizator i wiceprzewodniczący RKW Województwa Wałbrzyskiego. 1988-1989 uczestnik regionalnych i lokalnych spotkań opozycjonistów (Wrocław, Wałbrzych, Świdnica, Kłodzko, Bielawa, Nowa Ruda).

W III 1989 współzałożyciel, członek KO przy M. Tarnowskim, od 23 IV 1989 członek Wałbrzyskiego KO. 1990-1995 członek Prezydium ZR Dolny Śląsk, w 1995 członek ZR Dolny Śląsk, od 1990 delegat na kolejne WZD Regionu Dolny Śląsk oraz na KZD, członek KK, od 1992 przedstawiciel „S” w Radzie Ochrony Pracy przy Sejmie RP, od 2006 wiceprzewodniczący, od 1994 przewodniczący Krajowej Komisji Wyborczej „S”, 1995-1998 członek Prezydium KK, od 1998 z-ca przewodniczącego KK, od 2004 wiceprezes Zarządu Fundacji Centrum Solidarności w Gdańsku, od 2008 członek Rady Europejskiego Centrum Solidarności tamże. W 2008 członek założyciel Stowarzyszenia Instytut Jana Pawła II w Wałbrzychu. Od 2014 na emeryturze. V 2018 - III 2024 członek Wojewódzkiej Rady Konsultacyjnej do Spraw Działaczy Opozycji Antykomunistycznej oraz Osób Represjonowanych z Powodów Politycznych przy Wojewodzie Dolnośląskim.

Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2009), Krzyżem Wolności i Solidarności (2022).

11 XI 1983 – 3 III 1989 rozpracowywany przez Wydz. V WUSW w Wałbrzychu w ramach SOR krypt. Jurek, Brodacz; przez Wydz. III WUSW w Wałbrzychu w ramach SOR krypt. Struktura.

Łukasz Sołtysik