Langowska Grażyna
Grażyna Langowska, ur. 14 X 1946 w Rzeszotarach k. Warszawy, zm. 2 XI 2009 w Olsztynie. Absolwentka Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydz. Humanistyczny (1970).
Nauczycielka jęz. polskiego w olsztyńskich szkołach.
Od IX 1980 w „S”, współorganizatorka „S” pracowników oświaty; członek Prezydium MKZ w Olsztynie, w 1981 przewodnicząca Regionalnej Sekcji Oświaty i Wychowania, w VI i IX 1981 delegat na I WZD Regionu Warmińsko-Mazurskiego, członek Prezydium ZR, rzecznik prasowy, delegat na I KZD. W IV 1981 uczestniczka Kongresu Światowej Konfederacji Pracy w Brukseli.
25 XII 1981 aresztowana za sporządzenie 13 XII 1981 petycji kolportowanej w Olsztynie, przetrzymywana w AŚ w Ostródzie, 2 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1982 skazana wyrokiem Wojskowego Sądu Garnizonowego w Olsztynie na 1,5 roku więzienia, 16 III 1982 SN Izba Wojskowa uchylił wyrok, 3 VI 1982 wyrokiem Sądu Rejonowego w Olsztynie skazana na 9 mies. więzienia w zawieszeniu; zwolniona z pracy, przywrócona po roku. Kolporterka prasy podziemnej, m.in. „Rezonansu”, „Woli”, „Tygodnika Mazowsze”, uczestniczka nieformalnych spotkań działaczy opozycji, obserwatorka procesów (m.in. w Elblągu: Władysława Kałudzińskiego, Andrzeja Bobera, w Olsztynie: Władysława Frasyniuka), przedstawicielka Komitetu Helsińskiego w Regionie. Od 1988 uczestniczka reaktywowania struktur związkowych. 25-28 VIII 1988 uczestniczka Międzynarodowej Konferencji Praw Człowieka w parafii św. Maksymiliana Kolbego w Krakowie-Mistrzejowicach.
1989-1991 posłanka RP z listy KO „S”, w Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego; 1990-1996 woj. kurator oświaty, odwołana przez ministra Jerzego Wiatra. 1991-1997 w PC, nast. w PPChD; 1997-2001 posłanka RP z listy AWS, w Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Kultury i Środków Przekazu.
Odznaczona pośmiertnie Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2009).
1981-1982 rozpracowywana przez Wydz. III KW MO w Olsztynie w ramach SOR krypt. Dublerzy; przez Wydz. III WUSW w Olsztynie w ramach SOR krypt. Belgijka.