Encyklopedia Solidarności

Lewandowski Zdzisław Stanisław, ur. 30 XI 1941 w Poznaniu, zm. 17 IV 2003 tamże. Ukończył Szkołę Zawodową przy Zakładach Przemysłu Metalowego H. Cegielski – Poznań (1960).

Bezpartyjny społeczny inspektor pracy w HCP.

1956–1957 uczeń w Zakładach Przemysłu Metalowego H. Cegielski – Poznań, 1957–1972 ślusarz na Wydziale W-3 (Fabryka Lokomotyw i Wagonów), 1972–1996 brygadzista tamże.

Od IX 1980 w „S”, członek Komisji Fabrycznej W3.

Od I 1982 działacz Tajnej Komisji Fabrycznej „S” W3, 1982–X 1988 współorganizator i członek TKZ „S” HCP, pomoc internowanym w Ośr. Odosobnienia w Gębarzewie, organizator działalności związkowej (m.in. zbieranie składek, wypłata świadczeń socjalnych, pomoc dla represjonowanych). Współorganizator i uczestnik kilkuminutowych strajków (m.in. 13 V 1982, 28 VI 1982, 12 X 1982, 10 V 1988). Na pocz. 1982 uczestnik tajnego szkolenia w zakresie zachowania się w wypadku rewizji bądź aresztowania przez SB.

IV 1984–VI 1989 współzałożyciel i współwydawca zakładowego pisma „Hipolit”. Kolporter podziemnej prasy regionalnej, m.in.: „Obserwator Wielkopolski”, „Solidarni”, „Solidarność – Poznań” i ogólnopolskiej, m.in.: „Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Walcząca”, ulotek, kalendarzy, druków okolicznościowych, znaczków i plakietek na terenie HCP.

1984–1989 współorganizator i uczestnik Duszpasterstwa Ludzi Pracy Duszpasterstwa Ludzi Pracy Duszpasterstwa Ludzi Pracy, struktury kościelne, faktycznie posiadające charakter stowarzyszeń, których celem było wzmocnienie moralne i rozwój duchowy pracujących, a także pobudzenie ich do aktywności w życiu zawodowym i społecznym. Ich działalność nie zawsze była całkowicie jawna. Pierwsze DLP powstały w 1973, szczególny rozkwit tych struktur, często przy współudziale laikatu, nastąpił w okresie stanu wojennego i delegalizacji „S”, co wynikało z bieżących potrzeb – głównie pomocy internowanym działaczom związku, ale także np. potrzeby wspólnotowości czy dalszego samokształcenia po zawieszeniu działalności kursów organizowanych w ramach tzw. Uniwersytetu Latającego. Zazwyczaj opiekunami duszpasterstw byli księża diecezjalni: proboszczowie albo delegowani do tej pracy wikariusze, np. Jerzy Popiełuszko, który od I 1979 pełnił posługę jako duszpasterz średniego personelu medycznego w archidiecezji warszawskiej. Jednym z prężniej działających DLP kierował w parafii św. Maksymiliana w nowohuckich Mistrzejowicach ks. Kazimierz Jancarz, który organizował tam m.in. czwartkowe Msze za Ojczyznę. Z duszpasterstwem tym był związany ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski. Często opiekę nad DLP sprawowali także księża zakonnicy. DLP przede wszystkim pogłębiały świadomość chrześcijańską; ich członkowie poznawali katolicką naukę społeczną, papieskie encykliki, aktualności z życia gospodarczego i społecznego. W ramach DLP organizowano od 1982 Ogólnopolską Pielgrzymkę Ludzi Pracy, która w 3. sobotę i niedzielę IX każdego roku wyruszała (i wyrusza) na Jasną Górę. DLP organizowały pielgrzymki także do innych miejsc kultu religijnego. Choć wszystkie one miały charakter religijny, pozwalały zarazem pracownikom, szczególnie tym zrzeszonym w „S”, na zamanifestowanie jedności i starań w walce o wolność, godność człowieka pracy i prawa pracownicze. Przeciwko DLP protestowały niejednokrotnie władze państwowe, traktując ich działalność jako zagrożenie w sferze wpływu na środowiska robotnicze. DLP prowadziły ponadto działalność samokształceniową, budowały poczucie wspólnoty w kręgu wartości chrześcijańskich, wywierały pozytywny wpływ na życie religijne, społeczne, rodzinne, zawodowe i polityczne. przy kościele Matki Boskiej Bolesnej w Poznaniu.

Stały uczestnik poznańskich manifestacji niepodległościowych (część z nich współorganizowana przez TKZ „S” HCP, np. 1 V 1983, 28 VI 1983, 28 VI 1986, 28 VI 1987, 28 VI 1988). Nękany zatrzymaniami, przesłuchaniami i rewizjami przez SB, rewizjami przez zakładową Straż Przemysłową, włamaniami połączonymi z niszczeniem mienia.

Od 22 X 1986 członek Wielkopolskiej Rady „S”.

14 V 1987 ukarany grzywną przez Kolegium ds. Wykroczeń przy Prezydencie m. Poznania za niesienie transparentu „S” i wznoszenie okrzyków podczas pierwszomajowej demonstracji.

1987–1988 uczestnik spotkań działaczy związkowych na plebanii kościoła Matki Boskiej Bolesnej, na których rozważano rejestrację sądową Komitetów Założycielskich „S”. Dążył do powołania jawnego Komitetu Rejestracyjnego „S” w HCP, 1987 współredaktor Statutu Związku Zawodowego „S” Pracowników Zakładów Cegielskiego w Poznaniu.

22–23 VIII 1988 współorganizator strajku w HCP, przew. KS na W3, członek zakładowego KS (jeden z dwóch przeciwnych przerwaniu strajku).

Od 22 IX 1988 przew. jawnej Komisji Fabrycznej „S” W3, reaktywującej struktury Związku. Od X 1988 członek jawnej KZ „S” HCP. Od 14 X 1988 członek jawnego TZR Wielkopolska „S”.

IV–X 1989 p.o. przew. KZ HCP. XI 1989–1995 przew. Komisji Fabrycznej W3 i członek KZ.

1989 członek KO „S” woj. poznańskiego. 1996 przeniesiony na stanowisko elektromontera taboru szynowego. Od VIII 1996 na emeryturze.

7 XII 1982–14 II 1989 rozpracowywany przez Wydz. V KW MO/WUSW w Poznaniu w ramach SOR krypt. Lewada.

Aleksandra Pietrowicz