Encyklopedia Solidarności

Robert Jerzy Makenson, ur. 21 VI 1954 w Lublinie. Absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, kierunek ekonomia (1978).

Od 1978 pracownik Wschodniej DOKP w Lublinie (później Polskie Linie Kolejowe PKP SA) na stanowiskach od referenta do naczelnika działu w PLK SA Oddział Regionalny Lublin.

Od IX 1980 w „S”, wiceprzewodniczący Komitetu Założycielskiego we Wschodnim Okręgu Kolei Państwowych oraz Komitetu Założycielskiego w Węźle PKP Lublin, następnie członek Komisji Oddziałowej we Wschodniej DOKP oraz wiceprzewodniczący KZ w Węźle PKP Lublin; członek Międzyokręgowej Komisji Porozumiewawczej Kolejarzy; w X 1980 uczestnik ogólnopolskiej głodówki kolejarzy we Wrocławiu (z Ryszardem Szocińskim i Januszem Iwaszką z Komitetu Założycielskiego WOKP); X 1980 – VIII 1981 uczestnik negocjacji z Dyrekcją Generalną PKP, Ministerstwem Transportu i Ministerstwem Pracy, Płacy i Spraw Socjalnych. I-IV 1981 obserwator MKZ Regionu Środkowo-Wschodniego, w IV i V 1981 delegat na I WZD Regionu Środkowo-Wschodniego, członek ZR.

13 XII 1981 internowany w Ośr. Odosobnienia we Włodawie, od 26 III 1982 w Lublinie, zwolniony 30 IV 1982, 5 XI – 24 XII 1982 powołany do służby w Wojskowym Obozie Specjalnym w Czerwonym Borze. 1982-1989 wiceprzewodniczący TKZ w Węźle PKP Lublin, pośrednik w kontaktach ze związkowcami z Francji i Belgii (środki finansowe, materiały poligraficzne). Współorganizator Duszpasterstwa Kolejarzy przy parafii Najświętszego Serca Jezusowego w Lublinie; w 1983 współzałożyciel Katolickiego Stowarzyszenia Kolejarzy Polskich. Wielokrotnie przesłuchiwany w KW MO/WUSW w Lublinie oraz na terenie WDK.

II 1989 – 1993 wiceprzewodniczący KZ „S” w Węźle PKP Lublin, delegat na kolejne WZD Regionu Środkowo-Wschodniego, członek Prezydium ZR, rzecznik prasowy ZR, szef działu zagranicznego. 1990-1993 delegat na kolejne KZD. 1989-1991 członek KO Lubelszczyzny. W 1990 rzecznik prasowy Sztabu Wyborczego Lecha Wałęsy na Makroregion Środkowo-Wschodni. W 1991 szef Sztabu Wyborczego „S” na Region Środkowo-Wschodni. 1991-2001 ekspert podkomisji sejmowej ds. transportu. W 1997 członek Sztabu Wyborczego AWS Regionu Środkowo-Wschodniego. Od 1999 członek Stowarzyszenia Osób Represjonowanych w Stanie Wojennym Oddział w Lublinie. Od 2001 członek Lubelskiej Izby Rzemieślniczej. W 2008 współinicjator Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Represjonowanych w Specjalnych Obozach Wojskowych.

1982-1983 rozpracowywany przez Wydz. II KW MO/WUSW w Lublinie w ramach KE krypt. Synalek, 1983-1989 przez Wydz. II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. i V WUSW w Lublinie w ramach SOR krypt. Kontynuator.

Marcin Dąbrowski