Markowski Stanisław
Stanisław Markowski, ur. 8 V 1949 w Częstochowie. Absolwent geografii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (1972). Fotografik, kompozytor, poeta.
W 1971 zadebiutował jako fotograf wystawą ''Klimaty Krakowa''. 1972-1974 prowadził pracownię fotograficzną w Muzeum UJ u prof. Karola Estreichera, 1974-1975 instruktor fotografii w Młodzieżowym Domu Kultury w Nowej Hucie. Od 1975 niezależny fotografik, 1975-1977 fotoreporter w Krajowej Agencji Wydawniczej. Od 1977 członek Związku Polskich Artystów Fotografików. Zbierał i ujawniał nieznane materiały fotograficzne i fonograficzne, m.in. z XII 1970. Fotografował m.in. „czarny marsz” w V 1977 po śmierci Stanisława Pyjasa, wszystkie pielgrzymki Jana Pawła II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. do Ojczyzny, strajk w Stoczni Gdańskiej im. Lenina w VIII 1980, wprowadzenie stanu wojennego, demonstracje w Krakowie i Nowej Hucie, pogrzeb ks. Jerzego Popiełuszki. 1980-1989 współpracował z „Tygodnikiem Powszechnym”, do dziś z tygodnikiem „Niedziela”. W l. 80. wykonywał zdjęcia spektakli w Teatrze Starym w Krakowie; 1980/1981 współpracował z Andrzejem Wajdą przy filmie ''Człowiek z żelaza''.
1980-1981 członek Komitetu Porozumiewawczego Związków Twórczych i Naukowych; współtwórca wystawy ''Fotografie z lat 1956, 1968, 1976, 1980''. W XI 1980 autor muzyki do wiersza Jerzego Narbutta ''Solidarni'' (oficjalny hymn „S”). W 1981 działacz krakowskiego KOWzP; we współpracy z „S” rozpoczął przygotowania do wielkiej wystawy ''Póki my żyjemy'' przerwane przez stan wojenny. 11-12 XII 1981 uczestnik Kongresu Kultury Polskiej.
Po 13 XII 1981 współorganizator niezależnych wystaw fotograficznych i działań artystycznych w wielu kościołach Polski, blisko związany z kościołem św. Maksymiliana Marii Kolbego w Krakowie-Mistrzejowicach i ks. Kazimierzem Jancarzem oraz ks. Tadeuszem Isakowiczem-Zaleskim. W 1986 nakładem podziemnego pisma „PWA” wydał album ''Świadectwa – Polska po 13 grudnia w fotografii'' ze zdjęciami własnymi i fotografów zaangażowanych w dokumentowanie oporu społecznego wobec reżimu.
Od 1992 członek Zarządu Fundacji Sacr-Art, w 1999 współinicjator Ruchu Obywatelskiego Dobre Media – Media Bez Przemocy, w 2001 założyciel Krakowskiego Forum Kultury Polskiej, 12-13 XII 2001 organizator Krakowskiego Kongresu Kultury Polskiej pn. Co po nas zostanie. Od 2000 członek Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej w związku z problemem przemocy w mediach, 2004-2007 w Radzie Programowej Obchodów 750-lecia Lokacji Miasta Krakowa. Od 2007 w Zarządzie Fundacji Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego; realizator autorskich filmów dokumentalnych dla TVP Kraków. 2007-2008 członek Komisji Rewizyjnej i Komisji Artystycznej w ZPAF Oddział w Krakowie. Od 2009 członek Rady Programowej Radia Kraków.
Autor 25 albumów fotograficznych, m.in. ''Drogami św. Franciszka z Asyżu'' (1987), ''Fotografie z lat 1980-1989'' (1990), ''Pejzaż święty. Polskie kościółki drewniane'' (1998), ''Ziemia Zbawiciela'' (2000), ''Klimaty Krakowa'' (2001), ''Ziemia Apostołów Pawła i Jana'' (2002), ''Oblicza polskiego dworu'' (2003). Autor wystaw fotograficznych w kraju i zagranicą. Jego prace znajdują się w zbiorach muzeów i galeriach m.in. w Lozannie, Bostonie, Tel Avivie, Warszawie, Wrocławiu, Krakowie oraz w monografiach i encyklopediach fotografii, m.in. ''Wszystko o fotografii'' (1978), Michela Auera ''Editions Camera Obscura'' (Geneve 1985), Jerzego Lewczyńskiego ''Antologia Fotografii Polskiej 1839-1989'' (1989). Pianista, kompozytor, wydał autorskie płyty: ''Tęsknota'' (2003), ''Bądź wierny, idź!'' (2008).
Uhonorowany przez Związek Polskich Artystów Fotografików medalem im. Jana Bułhaka (1977), Nagrodą im. Eugeniusza Lokajskiego (1988); wyróżniony odznaką Zasłużony Działacz Kultury (2000), I Nagrodą w Ogólnopolskim Konkursie Plastycznym w Bielsku Białej Misterium Cierpienia, Misterium Odkupienia (2005). Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2008), medalem Gloria Artis (2009).