Encyklopedia Solidarności

Halina Urszula Nagler, ur. 24 IV 1936 w Baranowiczach (obecnie Białoruś). Absolwentka Akademii Medycznej w Poznaniu (1962).

1960–1962 staż zawodowy w szpitalu im. F. Raszei w Poznaniu, 1962–1964 lekarz asystent w Szpitalu Miejskim nr 2 w Wałbrzychu, XII 1964–1974 w Szpitalu Powiatowym w Turku, 1973–2001 prowadziła poradnię neurologiczną w ZOZ Turek i w Spółdzielni Inwalidów Sintur.

W l. 50. jako uczennica LO w Kaliszu, należała do młodzieżowej organizacji konspiracyjnej Orzeł działającej na terenie powiatu i uczestniczyła m.in. w akcjach niszczenia dekoracji, sporządzania ulotek i haseł wyklejanych z liter wycinanych z gazet, np. „Śmierć Stalinowi”, „Precz z sowieckim okupantem” oraz samokształcenia na podstawie przedwojennych podręczników szkolnych. W 1954, w klasie maturalnej, przesłuchiwana przez UB w związku z podejrzeniem o organizowanie strajku szkolnego, szykanowana, m.in. przesłuchiwana z bronią na stole, pomimo uzyskania najlepszych wyników na egzaminie maturalnym, nie została przyjęta na studia bez egzaminu. Uczestniczka wydarzeń Poznańskiego Czerwca 1956. W X 1956 uczestniczka akcji palenia legitymacji ZMP oraz książek do historii WKP(b) i teorii marksizmu na dziedzińcu domu akademickiego przy ul. Wawrzyniaka w Poznaniu. Podczas studiów członek ZSP. 1957–1959 działaczka sekcji samarytańskiej Duszpasterstwa Akademickiego. W l. 60. uczestniczka akcji inicjowanych przez ojca, Antoniego Naglera, m.in. stemlowania ulotek pieczątką z napisem „Pamiętamy Katyń” i rozkładanie ich na pomniku gen. Mieczysława Smorawińskiego.

Po wydarzeniach czerwca 1976 kolporterka wydawnictw niezależnych (m.in. „Biuletyn Informacyjny” KOR/KSS KOR, Archipelag Gułag, Czerwiec ’56 Próba rekonstrukcji wydarzeń,).

2 IX 1980 współzałożycielka pierwszego w woj. konińskim Komitetu Założycielskiego NSZZ w ZOZ w Turku. Od IX 1980 w „S”, od 7 X 1980 przew. KZ ZOZ w Turku, organizatorka struktur „S” w placówkach oświatowych w mieście i b. powiecie tureckim. 7 XI 1980 uczestniczka strajku okupacyjnego KK Służby Zdrowia „S” w Urzędzie Wojewódzkim w Gdańsku, a 9 XI zjazdu MKZ w Gdańsku, a także posiedzeń KKP w Poznaniu i Katowicach. W VI 1981 delegatka na I WZD Regionu Konińskiego. Organizatorka strajków lokalnych i ogólnopolskich.

Po 13 XII 1981 organizatorka m.in. Mszy za Ojczyznę w kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa w Turku, pomocy internowanym i ich rodzinom (we wspólpr. Z Ewą Bugno-Zaleską), 1982–1990 kolporterka podziemnych wydawnictw (m.in. „KOS-a”, „Tygodnika Mazowsze”, książek NOWej,). W 1986 współorganizatorka Duszpasterstwa Ludzi Pracy, organizatorka uroczystości patriotycznych, nadzorowała fundacje tablic pamiątkowych, np. pamięci ofiar pomordowanych w Katyniu, na kościele NSPJ w Turku. Od 1988 członek Społecznego Komitetu Odbudowy Pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego. We IX 1988 współzałożycielka (z Jerzym Żurawickim i Andrzejem Lichodziejewskim Komitetu Założycielskiego „S” Pracowników ZOZ w Turku.

Od 23 I 1989 przew. Tymczasowej Komisji Środowiskowej „S” Pracowników Służby Zdrowia – Ziemi Turkowskiej.

Od IV 1989 członek KO w Turku, współorganizatorka kampanii wyborczej KO „S” (obsługiwała zebrania informacyjne oraz współfinansowała materiały wyborcze). W II 1990 delegat na II WZD Regionu Konińskiego. Współorganizatorka i delegatka I kadencji Izb Lekarskich, członek założyciel Samorządu Lekarskiego. Od 1994 na emeryturze (do 2004 prowadziła prywatną praktykę lekarską). Zaangażowana w działalność wielu towarzystw naukowych, medycznych, społecznych. Członek Związku Sybiraków, Wspólnoty Polskiej, Towarzystwa Mehofferowskiego, Koła Ekologów; wspiera Kościół oraz rodaków na Kresach.

Wyróżniona Honorową Odznaką im. Ryszarda Stachowiaka.

1 VIII 1988 – 1 X 1989 rozpracowywana przez Sekcję II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. Wydz. III WUSW w Koninie w ramach SOR krypt. Wsparcie.

Marta Szczesiak-Ślusarek