Encyklopedia Solidarności

Eligiusz Romuald Naszkowski, ur. 3 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1956 w Sierakowie Wlkp. k. Międzychodu. Absolwent Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydz. Nauk Politycznych (1979).

Od VIII 1980 nauczyciel w SP nr 4 w Pile, I-VII 1982 instruktor w Młodzieżowym Domu Kultury tamże.

Od IX 1980 w „S”; przewodniczący Komisji Koła „S” przy SP nr 4, od XI 1980 wiceprzewodniczący, od XI 1980 p.o. przewodniczący, od XII 1980 przewodniczący MKZ w Pile, członek KKP, od V 1981 przewodniczący Komisji ds. Interwencji przy KKP.; od I 1981 przewodniczący KZ Pracowników Oświaty i Wychowania Województwa Pilskiego, w III 1981 delegat na I WZD Regionu Województwo Pilskie, przewodniczący ZR, delegat na I KZD, członek Komisji Programowej KZD, członek KK, pełnomocnik KK ds. emerytów i rencistów.

16 XII 1981 internowany w Ośr. Odosobnienia we Wronkach, 23 XII 1981 zwolniony.

18 II 1981 – 1982 TW ps. Grażyna, ostatnie zachowane doniesienie z 18 V 1982 (formalnie w charakterze TW zarejestrowany do 22 II 1990). Rozpracowywał pilską „S”, władze krajowe związku (KKP, KK); największy sukces: nagranie radomskiego posiedzenia Prezydium KK, przewodniczących ZR „S” 3 XII 1981 (wyemitowane fragmenty tego posiedzenia wykorzystano jako propagandowe uzasadnienie konieczności wprowadzenia stanu wojennego). Od 1 VII 1982 funkcjonariusz Biura Studiów MSW, specjalnej jednostki SB utworzonej w stanie wojennym do zwalczania „S” (w 1983 na podstawie rozkazu zmieniono mu datę przyjęcia do służby na 1 IX 1980). Używał nazwisk konspiracyjnych: Karol Wolski, Wojciech Koperski; zaangażowany m.in. w działania przeciwko Lechowi Wałęsie (np. w preparowanie tzw. „rozmowy braci”). We IX 1984 przeniesiony do Departamentu I MSW (wywiadu) w związku z planowanym wyjazdem do Mongolii, gdzie od X 1984 miał zostać sekretarzem Ambasady PRL. Ok. 28 IX 1984 uciekł do Berlina Zach., udzielał wywiadów zachodnim mediom (m.in. „Die Welt”, „Le Mond”), w których „demaskował” działalność SB. Po 1989 udzielił kilku wywiadów w prasie krajowej, w których oskarżał b. kolegów z „S” o współpracę z SB.

Grzegorz Majchrzak