Encyklopedia Solidarności

Józef Nowak, ur. 14 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1944 w Welzow (Niemcy). Absolwent I Studium Nauczycielskiego w Białymstoku (1965), Szkoły Głównej Planowania i Statystyki w Warszawie, kierunek ekonomika przemysłu (1975), Studium Planowania i Zarządzania na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego (1988), Studiów Dziennikarskich Wyższej Szkoły Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu (2007).

W czasie studiów działacz Duszpasterstwa Akademickiego (usunięty za to z domu studenta). Inwentaryzator w PSS. Od 1966 pracownik Wojewódzkiego Związku Gminnych Spółdzielni Samopomoc Chłopska w Białymstoku, 1972-1984 Dyrekcji Okręgowej PKS w Białymstoku.

We IX 1980 współorganizator Komitetu Założycielskiego „S” w PKS, następnie przewodniczący KZ, członek Międzyokręgowej Komisji Porozumiewawczej PKS, uczestnik rozmów z ministrem transportu nt. poprawy warunków pracy i płacy w PKS, członek MKZ; w VI 1981 delegat na I WZD Regionu Białystok, członek ZR. 19 XI 1981 uczestnik pielgrzymki „S” i „S” RI do Rzymu.

Po 13 XII 1981 internowany w Ośr. Odosobnienia w Białymstoku, Suwałkach, Kwidzynie, 7 IV 1982 zwolniony. Ponownie pracownik PKS. 30 VIII 1982 zatrzymany na 48 godz. 31 VIII 1983 zatrzymany podczas manifestacji, po przesłuchaniu zwolniony. Od 31 VII 1984 pracownik Okręgowego Oddziału Lustracji Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy w Warszawie, Oddział w Białymstoku, od III 1987 Spółdzielni Inwalidów Naprzód. Uczestnik Duszpasterstwa Ludzi Pracy, prezes Społecznego Komitetu Przeciwalkoholowego, działacz KIK. W X 1988 współorganizator Komitetu Założycielskiego „S” w SI Naprzód.

Od 1990 na rencie, od 2004 na emeryturze. 1998-2002 uczestnik kolejnych WZD Regionu Białystok, członek ZR. 10 IV 1999 współzałożyciel Klubu Więzionych, Internowanych i Represjonowanych w Białymstoku, 1999-2006 przewodniczący. 2006-2010 radny Miasta Białystok z listy PiS.

Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2006).

12 III – 12 X 1981 rozpracowywany przez Wydz. IIIA KW MO w Białymstoku w ramach SOS krypt. Odezwa; 14 X 1981 – 26 XI 1984 przez Wydz. II/V KW MO/WUSW w Białymstoku w ramach SOS krypt. Rydwan; 3 V 1985 – 24 VIII 1987 przez p. V RUSW w Białymstoku w ramach KE/SOS krypt. Winted; 12 VIII 1987 – 6 XI 1989 w ramach SOR krypt. Fanatycy.

Marek Kietliński