Encyklopedia Solidarności

Janusz Onyszkiewicz, ur. 18 XII 1937 we Lwowie. Absolwent Uniwersytetu Warszawskiego, Wydz. Matematyczno-Fizyczny (1960), w 1967 doktorat.

1959-1961 asystent w Instytucie Maszyn Matematycznych PAN, 1962-1975 pracownik naukowy Wydz. Matematyki, Informatyki i Mechaniki UW, 1976-1979 wykładowca Uniwersytetu w Leeds (Wlk. Brytania). W III 1968 współorganizator wiecu na Wydz. Matematyki, Informatyki i Mechaniki UW, w 1972 sygnatariusz Listu w obronie braci Jerzego i Ryszarda Kowalczyków. Od 1976 współpracownik niezależnego wydawnictwa Aneks; od 1979 współpracownik KSS KOR. 1969-1980 członek ZNP, 1969-1976 przewodniczący Komisji Oddziałowej, delegat do Rady Zakładowej na UW.

W VIII 1980 przebywał w Stoczni Szczecińskiej im. Adolfa Warskiego, we IX 1980 współzałożyciel NSZZ Pracowników Nauki, Techniki i Oświaty na UW, od X 1980 w „S”; doradca MKZ Mazowsze, członek Prezydium MKZ, rzecznik prasowy. Od IV 1981 rzecznik prasowy KKP, kierujący grupą roboczą „S” ds. dostępu do środków masowego przekazu. W VI 1981 delegat na I WZD Regionu Mazowsze, członek ZR, delegat na I KZD, sekretarz i rzecznik prasowy Zjazdu, członek Prezydium KK. W XI 1981 sygnatariusz Deklaracji ideowej Klubów Rzeczypospolitej Samorządnej Wolność-Sprawiedliwość-Niepodległość.

13 XII 1981 internowany w Ośr. Odosobnienia w Strzebielinku i Warszawie-Białołęce, zwolniony 23 XII 1982. W IV 1983 aresztowany za kierowanie nielegalnymi obchodami 40. rocznicy powstania w getcie warszawskim, osadzony w AŚ Warszawa-Mokotów, w VII zwolniony na mocy amnestii. Od 1984 redaktor podziemnego kwartalnika społecznego „Poglądy”. 1984-1986 członek Senatu UW i Rady Międzynarodowej Unii Historii i Filozofii Nauki. W XI 1984 współzałożyciel Komitetu Obywatelskiego Przeciw Przemocy. Od 1986 rzecznik prasowy TKK, od 1987 jawnej KKW, uczestnik rozmów z zachodnimi politykami i dyplomatami przybywającymi do Polski (m.in. Ronaldem Reganem, George’em Bushem, Olofem Palme). Autor na łamach podziemnych pism „KOS” i „Tygodnik Mazowsze” (ps. Janusz Białołęcki).

Od 18 XII 1988 członek KO przy Przewodniczącym „S” Lechu Wałęsie (do 1990). W 1989 założyciel Solidarności Polsko-Węgierskiej. Uczestnik obrad Okrągłego Stołu w podzespole ds. środków masowego przekazu oraz rzecznik prasowy strony solidarnościowej. 1989-2001 poseł RP z list KO „S”, UD i UW, m.in. w Komisji Spraw Zagranicznych, Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej, Komisji Obrony Narodowej. 1989-1991 w składzie Komitetu Wykonawczego Unii Międzyparlamentarnej. 1990-1994 w UD, 1994-2005 w UW, członek Rady Politycznej. Od wiosny 1990 pierwszy cywilny wiceminister obrony narodowej, 1992-1993 minister obrony w rządzie Hanny Suchockiej; jednocześnie uczestnik prac waszyngtońskiej Komisji Centrum Studiów Strategicznych i Międzynarodowych. W 1994 prezes, następnie przewodniczący Stowarzyszenia Euro-Atlantyckiego. 1997-2000 minister obrony w rządzie Jerzego Buzka. Od 2004 pracownik Centrum Stosunków Międzynarodowych. Od VI 2004 poseł Parlamentu Europejskiego z listy UW, wiceprzewodniczący, członek Komisji Transportu i Turystyki, Podkomisji Bezpieczeństwa i Obrony; VII 2004 – I 2007 wiceprzewodniczący Parlamentu Europejskiego z ramienia Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy, następnie wiceprzewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych oraz Delegacji ds. stosunków z Białorusią. III 2006 – I 2009 przewodniczący PD demokraci.pl. Wykładowca w Wielkiej Brytanii, Francji, Szwecji, Norwegii, Czechosłowacji. Alpinista i speleolog.

Autor prac i publikacji z zakresu teorii zbiorów i teorii modeli.

Dr h.c. Uniwersytetu w Leeds.

1974-1977 rozpracowywany przez Wydz. III KS MO w ramach KE krypt. Panorama; 1980-1989 przez Wydz. III/III-2/III KS MO/SUSW/Wydz. II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. Dep. III MSW w ramach SOR krypt. Taternik.

Mirosława Łątkowska|Adam Borowski