Pastuszewski Stefan Marian
Stefan Marian Pastuszewski, ur. 19 VIII 1949 w Bydgoszczy. Absolwent Wyższej Szkoły Inżynierskiej (od 1974 Akademia Techniczno-Rolnicza, od 2006 Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy) w Bydgoszczy, Wydz. Mechaniczny (1971), Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, kierunek pedagogika (1976) oraz Uniwersytetu Gdańskiego, kierunek filologia polska (1983).
1967-1971 w ZSP. 1974 – XII 1980 w SD. 1971-1972 mistrz ds. utrzymania ruchu w Zakładach Celulozy i Papieru w Świeciu; 1972-1977 dziennikarz „Ilustrowanego Kuriera Polskiego” w Bydgoszczy; po protestach robotniczych w Czerwcu ’76 malował na murach hasła antykomunistyczne; 1977-1980 redaktor naczelny „Wodniaka Bydgoskiego”; 1979-1982 kierownik bydgoskiej redakcji dwutygodnika „Kujawy”.
W VIII 1980 zaproszony jako dziennikarz na strajk do Zakładów Radiowych Eltra w Bydgoszczy; od X 1980 w „S”; III-X 1981 z-ca redaktora naczelnego niezależnego pisma „Wolne Związki”. We IX 1981 przedstawiciel prasy związkowej na I KZD. XI – 1 XII 1981 z-ca redaktora naczelnego „Chłopskiej Sprawy”.
14 XII 1981 internowany w Ośr. Odosobnienia w Potulicach, 23 III 1982 zwolniony. IV-VI 1982 dozorca nocny w Biurze Wystaw Artystycznych, VI 1982 – II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1983 zatrudniony jako robotnik, III-V 1983 nauczyciel w ZSZ dla pracujących przy Zespole Elektrociepłowni w Bydgoszczy. 1982-1989 wydawca i kolporter pism podziemnych, ulotek i innych materiałów; III 1982 – 1983 redaktor naczelny „Bydgoskiego Podziemnego Serwisu Informacyjnego «S»”, 1982-1984 podziemnego pisma „Almanach Bydgoski”. Od VIII 1982 nieformalny przewodniczący Prymasowskiego Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom (od 24 IX 1983 Prymasowskiego Komitetu Charytatywno-Społecznego) przy bazylice św. Wincentego à Paulo w Bydgoszczy; do 1990 uczestnik Duszpasterstwa Ludzi Pracy przy parafii Świętych Polskich Braci Męczenników. 1983-1992 starszy asystent na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na Wydziale Humanistycznym. 10 IV 1984 aresztowany, 21VII 1984 zwolniony; 28 XI 1985 skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy na 1 rok więzienia, we IX 1986 karę darowano na mocy amnestii. 1986-1988 współpracownik podziemnego „Chrześcijańskiego Informatora Kulturalnego”. 1986-1990 członek Towarzystwa Wolnej Wszechnicy Polskiej w Bydgoszczy. Od III 1988 redaktor „Wolnych Związków”, IX 1988 – XI 1989 redaktor naczelny „Wiadomości Wolnych Związków”, IX 1988 – XII 1994 redaktor „Ładu Bożego”. Od IX 1988 członek związanej z Janem Rulewskim Rady Organizacyjnej Regionu Bydgoskiego „S” przeciwnej obradom Okrągłego Stołu. 1988-1990 członek Komisji Kultury MRN i WRN w Bydgoszczy (spoza rady).
Od 1989 wiceprezes Zarządu Głównego Chrześcijańskiej Demokracji – Stronnictwa Pracy. Po 1989 inicjator pomocy charytatywnej dla Polaków na Wschodzie. W 1990 bibliotekarz w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Bydgoszczy; 1990-1992 nauczyciel w Zespole Szkół Gastronomicznych tamże. 1990-1994 wiceprzewodniczący Sejmiku Samorządowego Województwa Bydgoskiego. 1991-1993 poseł RP z listy Chrześcijańskiej Demokracji, członek sejmowych Komisji Kultury i Środków Przekazu, Komisji Spraw Zagranicznych. 1994-1998 wiceprezydent Bydgoszczy. W 1998 założyciel, następnie sekretarz redakcji miesięcznika literackiego „Akant”; 1998-1999 i 2001-2003 redaktor naczelny w Instytucie Wydawniczym Świadectwo. 1999-2001 doradca wojewody kujawsko-pomorskiego. 2000-2011 w Stronnictwie Pracy. 2003-2007 pracownik Miejskiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy; od VIII 2007 dyr. Biura Towarzystwa Inicjatyw Kulturalnych tamże.
Autor tomików wierszy, zbiorów opowiadań (tłumaczonych m.in. na język bułgarski, czeski, niemiecki i ukraiński), powieści ''Późne majowe popołudnie'' i opracowań historycznych ''Pierwsze lata NSZZ «Solidarność» w regionie bydgoskim'' (1995), ''Bydgoski listopad 1956'' (1996), ''Bydgoszcz w literaturze'' (2003).
Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (2005), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2007).
4 III 1976 – 15 IV 1981 rozpracowywany przez Wydz. III KW MO w Bydgoszczy w ramach SO krypt. Epoka; 26 IV – 13 XII 1977 w ramach SOS krypt. Publicysta; 9 III – 23 XI 1981 w ramach SOS krypt. Baca; 22 IV – 16 VI 1982 w ramach KE krypt. Impertynent; 16 VI 1982 – 21 X 1988 przez Wydz. V KW MO/WUSW w Bydgoszczy w ramach SOS/SOR krypt. Gryf; 21 X 1988 – 16 XII 1989 przez Wydz. V/Inspektorat 2 WUSW w Bydgoszczy w ramach SOR krypt. Organizacja.