Encyklopedia Solidarności

Antoni Pawlak, ur. 4 VIII 1952 w Sopocie. Ukończył II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. LO w Gdańsku.

1967–1971 podczas nauki w liceum uczestnik grupy samokształceniowej prowadzonej przez o. Ludwika Wiśniewskiego z Duszpasterstwa Akademickiego przy kościele św. Mikołaja w Gdańsku. 1972 skazany na 1,5 roku pozbawienia wolności w zawieszeniu za rozlepianie w Gdańsku ulotek nawołujących do bojkotu wyborów do Sejmu. Od 1974 w Warszawie. 1975 debiut poetycki, 1978–1979 prezes Koła Młodych przy Oddziale Warszawskim ZLP, 1979–1980 członek redakcji niezależnego pisma literackiego „Puls”, autor tamże oraz w „Zapisie” i „Biuletynie Informacyjnym” KSS KOR.

VIII 1980 uczestnik strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 w „S”, 1981 pracownik Komisji Kultury przy ZR Mazowsze, redaktor nacz. „Informatora Kulturalnego Solidarności”, podczas I KZD współredaktor gazety zjazdowej „Głos Wolny”.

12/13 XII 1981 zatrzymany w siedzibie ZR Mazowsze, internowany w Ośr. Odosobnienia w Warszawie-Białołęce, Jaworzu i Darłówku, 15 VII 1982 zwolniony. 1982–1989 współpracownik, autor w pismach podziemnych, m.in. „Wezwaniu”, „Tygodniku Mazowsze” i „Przegląd Wiadomości Wiadomości „Wiadomości”, biuletyn wydawany przez podziemną „S” Regionu Mazowsze w Warszawie 15 XII 1981 – 1 IV 1990. Agencyjnych”, w paryskiej „Kulturze” i RWE, oraz książek wydawanych w podziemiu, współorganizator spotkań autorskich w Duszpasterstwie Środowisk Twórczych i podczas Tygodni Kultury Chrześcijańskiej w Warszawie, 1983 parokrotnie lektor Radia „S” Gdańsk. 1986–1989 w redakcji katolickiego miesięcznika „Powściągliwość i Praca”.

1989–1993 w redakcji „Gazety Wyborczej”, m.in. szef działu kultury, 1993–1996 w redakcji „Super Expressu”, m.in. sekretarz redakcji, 1996–2006 własna działalność gospodarcza, 2006–2007 i 2017–2019 doradca prezydenta Gdańska, 2007–2017 rzecznik prasowy prezydenta Gdańska Od 1985 członek Polskiego PEN Clubu, od 1989 członek-założyciel SPP.

Autor tomików wierszy, prozy dokumentalnej, tekstów publicystycznych w prasie i książek, m.in. Książeczka wojskowa (1981), Każdy z was jest Wałęsą (z Marianem Terleckim) 1984.

Laureat literackiej Nagrody Fundacji im. Kościelskich (1983), wyróżniony odznaką Zasłużony dla Kultury Polskiej (2006), Srebrnym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2009), odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2011).

29 III–13 XII 1974 rozpracowywany przez Wydz. III KW MO w Gdańsku w ramach SOS krypt. Scena; od 28 I 1976 przez Wydz. IV KS MO w ramach KE krypt. Poeta; 7 XII 1976–11 X 1979 w ramach SOR krypt. Parafa X; 11 X 1979–28 II 1983 w ramach SOR krypt. Poeta.

Arkadiusz Kazański