Encyklopedia Solidarności

Józef Pawlus, ur. 7 III 1946 w Bielsku-Białej. Absolwent Politechniki Krakowskiej, Wydz. Mechaniczny (1978).

1965-1970 starszy konstruktor w Zakładzie Doświadczalnym Armatury Przemysłowej Befa w Bielsku-Białej, 1970-1973 starszy konstruktor oprzyrządowania w Przedsiębiorstwie Doświadczalno-Produkcyjnym Szybownictwa PZL Bielsko, 1973-1984 pracownik Fabryki Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej (do 1982 na Wydz. Jakości i Służb Centralnych).

W VIII 1980 uczestnik strajku w FSM, od IX 1980 w „S”; organizator Komisji Wydziałowej, od XI 1980 członek zakładowej Komisji Rewizyjnej, w 1981 działacz Samorządu Pracowniczego w FSM; członek KIK w Bielsku-Białej.

Po 13 XII 1981 współorganizator pomocy dla represjonowanych i ich rodzin: współpracownik prasy podziemnej, m.in. kolporter „Solidarności Podbeskidzia”, brał udział w transporcie materiałów poligraficznych; zbierał składki dla podziemnej „S” w FSM; 28 IV 1982 zatrzymany po rewizji w domu, następnie aresztowany, przetrzymywany w areszcie KW MO w Bielsku-Białej, 24 VII 1982 zwolniony. Przeniesiony do pracy w produkcji; wielokrotnie przesłuchiwany w KW MO, Prokuraturze w Bielsku-Białej, Krakowie; 13 IX 1982 po kolejnym przesłuchaniu w Krakowie aresztowany, przetrzymywany w areszcie KW MO, następnie AŚ w Krakowie, 29 XII 1982 skazany (z Januszem Kudełką) wyrokiem Wojskowego Sądu Garnizonowego w Krakowie na 2 lata więzienia w zawieszeniu na 3 lata; zwolniony z pracy. Od 1983 pracownik działu gwarancji w FSM w Bielsku-Białej Wapienicy.

Od II 1984 na emigracji w USA; 1984-1988 konstruktor w firmie Polaris, następnie Marwin Windows w stanie Minnesota. Od 1988 w Kanadzie; inżynier w koncernie Magna w Toronto; działacz parafii św. Maksymiliana Kolbego, Polskiego Centrum Kultury im. Jana Pawła II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. w Mississauga.

Artur Kasprzykowski