Pietkun Witold
Witold Pietkun, ks., ur. 23 III 1911 w m. Ikaźń (obecnie Litwa), zm. 29 IV 1981 w Białymstoku. Absolwent Wyższego Seminarium Duchownego, w VI 1937 święcenia kapłańskie; Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, Wydz. Teologiczny (1937); w 1939 doktorat z teologii, w VI 1951 habilitacja na Uniwersytecie Warszawskim, Wydz. Teologiczny.
X 1937 – II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1938 prefekt parafii w Krynkach, następnie katecheta w szkołach wileńskich oraz starszy asystent na USB. W IV 1940 wywieziony przez Litwinów do Wołkowyszek; w VI 1940 wrócił do Wilna. Do III 1942 katecheta, następnie w ukryciu w Czarnym Borze, zagrożony aresztowaniem przez Niemców w związku z udziałem w ratowaniu Żydów i rosyjskich dzieci wywożonych do obozów koncentracyjnych; w VI 1944 wrócił do Wilna. W III 1945 przyjechał do Polski, wykładowca Diecezjalnego Seminarium Duchownego w Białymstoku. W VII 1945 aresztowany przez WUBP w Białymstoku za kazanie w czasie procesji Bożego Ciała, osadzony w ZK, zwolniony na mocy amnestii. 1946-1952 wykładowca w Seminarium Duchownym w Łodzi. W 1952 pozbawiony prawa do wykładania na Wydziale Teologicznym UW (za „wykorzystywanie katedry do głoszenia wiadomości i nauk przeciwnych zasadom ustrojowym Państwa”). Od 15 IX 1952 wykładowca i kierownik seminarium filozoficznego WSD w Białymstoku, jednocześnie duszpasterz akademicki. 1 II 1956 usunięty ze stanowiska profesora WSD w Białymstoku za głoszenie patriotycznych kazań. 1956-1958 redaktor pisma Kurii Białostockiej „Wiadomości Kościelne”. 24 X 1959 skazany przez Sąd Powiatowy dla Miasta Białegostoku na 1,5 roku więzienia za kazanie w obronie krzyży w szkołach (po rozprawie rewizyjnej 22 I 1960 wyrok zmniejszony do 1 roku więzienia i grzywny). W tym okresie profesor dogmatyki w WSD oo. Franciszkanów w Łagiewnikach. 4 IV 1960 zatrzymany w klasztorze i osadzony w ZK w Łodzi, następnie przeniesiony do ZK w Barczewie, 10 XII 1960 zwolniony. Po wyjściu w klasztorze oo. Franciszkanów w Warszawie. 1961-1969 wykładowca w WSD w Siedlcach. Za kazania patriotyczne wielokrotnie odmawiano mu wydania paszportu (m.in. w 1965, gdy jako doradca bp. siedleckiego Ignacego Świrskiego miał jechać na obrady Soboru Watykańskiego II). Po opublikowaniu orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich autor opracowania dokumentów broniących stanowiska biskupów (wysyłał je m.in. do TVP i do posłów z koła Znak). 12 VI 1967 skazany na 1,5 roku więzienia oraz utratę praw publicznych i obywatelskich na 2 lata, 7 XII 1967 po rewizji wyrok zmniejszony do 1 roku. 27 XI 1968 wydano za nim list gończy, mimo że się nie ukrywał, ostatecznie uwięzienie odwlekano do amnestii. 1970-1979 (po objęciu posługi biskupiej w Białymstoku przez ks. Henryka Gulbinowicza) rektor Diecezjalnego Ośrodka Kształcenia Soborowego. Po wydarzeniach XII 1970 autor „Listu otwartego o warunkach przywrócenia zaufania do władzy państwowej w PRL” (wysłanego 1 III 1971) do premiera Piotra Jaroszewicza, domagał się przywrócenia nauczania religii i zawieszenia krzyży w szkołach, zakazu aborcji, zaprzestania wzywania kleryków do wojska oraz ograniczania budownictwa sakralnego, poszanowania praw ludzi wierzących zgodnie z Międzynarodową Deklaracją praw Człowieka. W 1971 ponownie odmówiono mu paszportu (na wyjazd do Rzymu na beatyfikację o. Maksymiliana Kolbego) i w 1972 (na wyjazd na rehabilitację po ciężkiej operacji). Oskarżony o przewodzenie bandom na Białostocczyźnie. Paszport otrzymał dopiero w 1973 po wielokrotnych interwencjach w MSW. 1979-1981 rektor Instytutu Teologiczno-Pastoralnego w Białymstoku.
Autor wielu publikacji naukowych, m.in. Dogmatyka katolicka (1954), Maryja Matka Jezusa. Rozwój dogmatu maryjnego (1954).
1966–1967 rozpracowywany przez Wydz. IV KW MO w Białymstoku w ramach SOR krypt. Kaznodzieja; 1963–1981 w ramach TEOK.