Encyklopedia Solidarności

Aleksander Przygodziński, ur. 23 I 1942 w Masłowicach k. Radomska. Ukończył Zasadniczą Szkołę Metalową w Radomsku (1960).

Od 1960 zatrudniony na Wydz. Obróbki i Montażu w Hucie im. Bolesława Bieruta w Częstochowie. Członek ZZ Hutników, od 6 IX 1980 w Radzie Wydziałowej.

Od IX 1980 w „S”, członek Komitetu Założycielskiego, od I 1981 przewodniczący KZ w HBB; w VI 1981 delegat na I WZD Regionu Częstochowa, członek ZR, delegat na I KZD, członek KK. 30 VIII 1981 współorganizator uroczystości poświecenia sztandaru związkowego HBB na Jasnej Górze.

13-16 XII 1981 współorganizator (z Andrzejem Konarskim, Mirosławem Krupińskim, Eugeniuszem Szumiejką i Janem Waszkiewiczem) Krajowego KS w Stoczni Gdańskiej im. Lenina; po pacyfikacji SG wrócił do Częstochowy; 18 XII 1981 internowany, 20 XII 1981 aresztowany, 28 XII 1981 skazany na 3 lata więzienia, SN podniósł karę do 5 lat więzienia, w V 1983 zwolniony na mocy aktu łaski Rady Państwa. W 1983 współorganizator I (i następnych) Ogólnopolskiej Pielgrzymki Ludzi Pracy na Jasną Górę, następnie 1 V 1984 uczestnik demonstracji w Częstochowie, skazany na 2 mies. aresztu. Od 1984 uczestnik Duszpasterstwa Ludzi Pracy przy kościele św. Józefa w Częstochowie, uczestnik demonstracji tamże, wielokrotnie zatrzymywany na 24 i 48 godz., kilkadziesiąt razy przesłuchiwany, karany mandatami i grzywnami. Od III 1985 współzałożyciel RKK w Częstochowie. Od 1985 współwydawca, współredaktor i drukarz podziemnego pisma „Wytrwamy”. 1985-1989 organizator pomocy medycznej, lekarstw i zapomóg dla osób biednych oraz paczek dla dzieci związkowców.

Od XI 1988 współorganizator reaktywowania struktur „S” w zakładzie pracy, 1989-1991 ponownie przewodniczący KZ, w 1989 przewodniczący RKW; 1989-1994 delegat na kolejne WZD Regionu Częstochowa, od 1991 przewodniczący ZR. Od 1991 członek Stowarzyszenia Więzionych, Internowanych i Represjonowanych w Stanie Wojennym WIR w Częstochowie. Od 1994 na emeryturze.

Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1999).

Do 5 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1982 rozpracowywany przez Wydz. V KW MO w Częstochowie w ramach SOR; od 14 I 1987 przez Wydz. V WUSW w Częstochowie w ramach SOR krypt. Struktura.

Wojciech Rotarski