Encyklopedia Solidarności

Franciszek Ratajczak, ur. 1 VI 1938 w Inowrocławiu, zm. 4 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 2011 w Legnicy. Ukończył SP tamże (1953), w ZSZ tamże kurs spawacza (1954).

1954-1962 spawacz w Fabryce Sprzętu Rolniczego Inofama w Inowrocławiu, 1962-1967 w Inowrocławskich Zakładach Przemysłu Terenowego, 1967-1975 w Hucie Miedzi Legnica w Legnicy KGHM Lubin, 1975-1997 w Zakładach Mechanicznych Legmet w Legnicy KGHM Lubin. 1964-1965 w ZMS, 1964-1976 w PZPR, wystąpił po wydarzeniach Czerwca; 1968-1972 członek Egzekutywy KP PZPR w Legnicy, 1974-1975 I sekretarz OOP.

28-31 VIII 1980 organizator strajku, przewodniczący Zakładowego KS w ZM Legmet, we IX 1980 współautor, główny negocjator (m.in. z Ryszardem Sawickim, Czesławem Dobropolskim) z Komisją Rządową i dyrekcją KGHM tzw. porozumienia lubińskiego; od IX 1980 w „S”, przewodniczący Komitetu Założycielskiego, następnie od XII 1980 Zakładowej Komisji Robotniczej w ZM Legmet; IX-XII 1980 członek Prezydium MKZ w KGHM w Lubinie; organizator sieci dystrybucji prasy, biblioteki wydawnictw niezależnych w ZM Legmet, po 13 XII 1981 skonfiskowanej.

13 XII 1981 internowany w Ośr. Odosobnienia w Głogowie, 29 IV 1982 zwolniony; w 1982 organizator, koordynator pracy zakonspirowanej struktury w ZM Legmet, złożonej z zespołów robotniczych na większych wydz.; koordynator siatki i punktów kolportażowych wydawnictw podziemnych, m.in. pism: „Z Dnia na Dzień”, „Solidarność Walcząca”, „Uskok”, ulotek, plakatów na terenie miasta, 1982-1986 zbiórek pieniędzy na cele związkowe w ZM Legmet, 1982-1989 organizator akcji ulotkowych, plakatowych; 31 VIII 1982 uczestnik demonstracji w Legnicy, 31 VIII 1983 bojkotu komunikacji tamże. Wielokrotnie zatrzymywany, przesłuchiwany. Jesienią 1985 odlał z brązu popiersie Józefa Piłsudskiego dla kościoła Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Legnicy. 1988/1989 współtwórca jawnych struktur „S” w Legnicy.

W 1989 wiceprzewodniczący RKW „S” Dolny Śląsk; w IV 1989 współorganizator KO „S” w Legnicy. 1989 – III 1990 przewodniczący KZ w ZM Legmet. W 1990 organizator wystawy fotograficznej w Legnicy „X lat «Solidarności»”. Od 1997 na emeryturze.

5 I 1984 – 25 IX 1984 rozpracowywany przez Wydz. V WUSW w Legnicy w ramach SOR krypt. Włamywacze.

Łukasz Sołtysik