Encyklopedia Solidarności

Jacek Sauk, ur. 21 VII 1944 w Wilnie. Absolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydz. Nauk Historycznych (1968).

1968-1971 pracownik naukowy, kierownik działu oświatowego w Muzeum Stutthof w Sztutowie, w 1972 pracownik Wojewódzkiego Domu Kultury w Szczecinie, 1972-1973 asystent w Instytucie Zachodniopomorskim tamże, 1974-1975 pracownik Ośrodka Informacji Naukowej i Postępu Technicznego Intorg Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie, 1976-1992 Biblioteki Głównej Wyższej Szkoły Morskiej tamże.

Od IX 1980 w „S”; wiceprzewodniczący Ogólnopolskiej Międzybibliotecznej Komisji Porozumiewawczej „S”, od 1981 przewodniczący.

W 1982 przeniesiony na gorsze stanowisko pracy; po 1982 współzałożyciel podziemnego pisma „OKNO” (Oświata-Kultura-Nauka-Opór) związanego ze środowiskiem OMKP (z 1981), autor, redaktor podziemnego pisma Społecznego Komitetu Nauki w Szczecinie „Bis”, przedstawiciel Szczecina w Radzie Środowisk SKN. 1984-1988 członek podziemnej Rady Koordynacyjnej „S” Regionu Pomorze Zachodnie (m.in. z Andrzejem Milczanowskim i Władysławem Dziczkiem), organizator tzw. poczty, czyli rozprowadzania przez kurierów na terenie kraju szczecińskich wydawnictw podziemnych, znaczków poczt podziemnych, kaset audio i korespondencji. 1984-1987 łącznik merytoryczny Regionu na spotkaniach krajowej TKK. Wiosną 1988 przewodniczący Komitetu Założycielskiego „S” w WSM w Szczecinie, zarejestrowanego w VI 1988, 15 IX 1988 współzałożyciel Międzyuczelnianego Komitetu „S” Pracowników Szkół Wyższych w Szczecinie.

W 1989 działacz kampanii wyborczej KO „S”. W 1989 i 1991 delegat na WZD i KZD, 1989-1992 sekretarz, wiceprzewodniczący ZR Pomorze Pomorze „Pomorze”, podtytuł: „Pismo niezależne”, sygnowane przez Tymczasowy Zarząd Regionu Pomorza Zachodniego NSZZ „Solidarność”. Zachodnie, członek KK. 1993-1994 pełnomocnik Prezydenta Szczecina ds. przekształcenia Biblioteki Wojewódzkiej; 1995-1997 wicedyr. Delegatury NIK w Szczecinie. 1992-1994 współzałożyciel, następnie prezes Zarządu Wojewódzkiego PC, członek Zarządu Głównego oraz Rady Politycznej. 1997-2001 senator RP z listy AWS; od 2001 w PiS, pełnomocnik na Pomorzu Zachodnim, 2001-2007 członek Rady Politycznej. 2001-2005 poseł RP z listy PiS, 2005-2007 senator RP. Od 2007 wicedyr. Delegatury NIK w Łodzi.

Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2009).

16 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. – 21 III 1983 rozpracowywany przez Wydz. III-1 KW MO w Szczecinie w ramach SOS krypt. Demokryt.

Sylwia Wójcikowa