Encyklopedia Solidarności

Ryszard Antoni Skóra, ur. 13 VI 1952 w Mielcu, zm. 5 VII 2009 tamże. Absolwent ASP w Krakowie (absolutorium 1977).

1975–1978 scenograf i inspicjent w Teatrze Amatorskim RCK w Mielcu. VI 1979–XII 1982 robotnik w Zakładzie Galanterii Metalowej w Mielcu.

1980–1991 w „S”, 1982–1989 działacz podziemnych struktur mieleckiej „S”, publicysta, kolporter pism podziemnych, m.in.: „Tygodnik Mazowsze”, „Wola”, „KOS”, „Ziemia Mielecka”. 1983 chałupnik w mieleckiej filii Zjednoczonych Zespołów Gospodarczych w Jaśle. 1983–1985 portier/dozorca w Zakładzie Usług Socjalnych Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego – Polskich Zakładów Lotniczych w Mielcu. Od 1985 na rencie inwalidzkiej. III 1983 współzałożyciel i członek Rejonowej Komisji Wykonawczej Ziemia Mielecka. 1983–1988 wielokrotnie zatrzymywany przez SB. 1982–1985 współzałożyciel i członek władz Klubu Twórców i Sympatyków Kultury Sęk w Mielcu. 1984–1985 członek KIK tamże. 1986–1990 współorganizator i działacz Duszpasterstwa Ludzi Pracy Duszpasterstwa Ludzi Pracy Duszpasterstwa Ludzi Pracy, struktury kościelne, faktycznie posiadające charakter stowarzyszeń, których celem było wzmocnienie moralne i rozwój duchowy pracujących, a także pobudzenie ich do aktywności w życiu zawodowym i społecznym. Ich działalność nie zawsze była całkowicie jawna. Pierwsze DLP powstały w 1973, szczególny rozkwit tych struktur, często przy współudziale laikatu, nastąpił w okresie stanu wojennego i delegalizacji „S”, co wynikało z bieżących potrzeb – głównie pomocy internowanym działaczom związku, ale także np. potrzeby wspólnotowości czy dalszego samokształcenia po zawieszeniu działalności kursów organizowanych w ramach tzw. Uniwersytetu Latającego. Zazwyczaj opiekunami duszpasterstw byli księża diecezjalni: proboszczowie albo delegowani do tej pracy wikariusze, np. Jerzy Popiełuszko, który od I 1979 pełnił posługę jako duszpasterz średniego personelu medycznego w archidiecezji warszawskiej. Jednym z prężniej działających DLP kierował w parafii św. Maksymiliana w nowohuckich Mistrzejowicach ks. Kazimierz Jancarz, który organizował tam m.in. czwartkowe Msze za Ojczyznę. Z duszpasterstwem tym był związany ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski. Często opiekę nad DLP sprawowali także księża zakonnicy. DLP przede wszystkim pogłębiały świadomość chrześcijańską; ich członkowie poznawali katolicką naukę społeczną, papieskie encykliki, aktualności z życia gospodarczego i społecznego. W ramach DLP organizowano od 1982 Ogólnopolską Pielgrzymkę Ludzi Pracy, która w 3. sobotę i niedzielę IX każdego roku wyruszała (i wyrusza) na Jasną Górę. DLP organizowały pielgrzymki także do innych miejsc kultu religijnego. Choć wszystkie one miały charakter religijny, pozwalały zarazem pracownikom, szczególnie tym zrzeszonym w „S”, na zamanifestowanie jedności i starań w walce o wolność, godność człowieka pracy i prawa pracownicze. Przeciwko DLP protestowały niejednokrotnie władze państwowe, traktując ich działalność jako zagrożenie w sferze wpływu na środowiska robotnicze. DLP prowadziły ponadto działalność samokształceniową, budowały poczucie wspólnoty w kręgu wartości chrześcijańskich, wywierały pozytywny wpływ na życie religijne, społeczne, rodzinne, zawodowe i polityczne. przy kościele św. Mateusza tamże. 1988–1989 współorganizator i członek Tymczasowej Międzyzakładowej Komisji Koordynacyjnej „S” oraz członek Komitetu Organizacyjnego NSZZ „S” WSK PZL Mielec. 1988 członek Klubu Myśli Politycznej Dziekania w Warszawie.

IV 1989 współzałożyciel KO w Mielcu. Od V 1989 członek KPN, współorganizator struktur partii w Mielcu, Rzeszowie, Kolbuszowej, Tarnobrzegu i Nowej Dębie, IX 1989–1991 pierwszy kierownik Rejonu Działania w Mielcu. 1992–1993 autor rysunków satyrycznych w „Głosie Solidarności. Biuletynie NSZZ »S« WSK PZL Mielec”. 1991–1998 ławnik w Sądzie Rejonowym w Mielcu, przew. Rady Ławniczej. VI 1993–1995 przew. TZR ZZ Kontra w Rzeszowie. 1994–IX 2009 radny Rady Miejskiej w Mielcu z listy Porozumienia Samorządowego Centroprawicy, członek Zarządu Miasta Mielec. 1994–1998 radny Sejmiku Województwa Rzeszowskiego. 2006–2009 ponownie ławnik w Sądzie Pracy w Mielcu. 2006–2009 radny Rady Miejskiej w Mielcu z listy PiS, przew. Komisji Porządku Publicznego i Regulaminowej, członek Komisji Oświaty i Kultury. 2005 współorganizator rzeszowskiej Grupy Ujawnić Prawdę, od 2006 członek Stowarzyszenia Osób Represjonowanych w Stanie Wojennym Województwa Podkarpackiego (członek Komisji Rewizyjnej).

Autor książki Esbeckie świadectwa (2006).

Odznaczony pośmiertnie Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2009).

III 1983–V 1987 rozpracowywany przez Wydz. V WUSW w Rzeszowie w ramach SOS/SOR krypt. Lampa, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1989–II 1990 przez RUSW w Mielcu w ramach SOR/SOS krypt. Komisja.

Michał Stręk