Encyklopedia Solidarności

Marian Witold Smalec, ur. 11 XI 1944 w Jaszczowie k. Lublina. Ukończył LO dla Pracujących w Świdniku (1967).

Członek ZMS (1961–1963), kandydat PZPR (1969–1970, nieprzyjęty), członek SD (1976–1978). 1970–1980 Komisji Ochrony Pracy przy Zarządzie Okręgu (nast. Zarządzie Gł.) Zw. Zawodowego Pracowników Spółdzielczości Pracy w Lublinie.

1963 organizator i uczestnik strajku absolwentów ZSZ przy Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego PZL Świdnik.

1960–1966 uczeń, ślusarz-wzorcarz, planista w WSK PZL Świdnik. 1967–1969 technik bhp w Lubelskich Zakładach Chemicznych Przemysłu Terenowego Lubolin w Świdniku. 1969–1970 kontroler kontroli wewnętrznej i bhp w Warszawskim Przedsiębiorstwie Hydrogeologicznym Oddział Robót Wiertniczych w Lublinie, 1970 w ramach szykan zwolniony z pracy z naruszeniem obowiązujących przepisów, przywrócony do pracy, 1970–1982 st. inspektor bhp, specjalista ds. bhp w Wojewódzkim Związku Spółdzielni Inwalidów w Lublinie (od 1975 Regionalny Związek Spółdzielni Inwalidów w Lublinie).

Od IX 1980 w „S”, od 10 IX 1980 współzałożyciel i członek MKZ Regionu Środkowo-Wschodniego, od jesieni 1980 do V 1981 przew. komisji interwencji, od II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1981 członek Krajowego Biura Interwencji KKP, delegat na I WZD Regionu Środkowo-Wschodniego (IV–V 1981), od V 1981 pracownik biura interwencji przy ZR.

13 XII 1981 internowany (w trakcie aresztowania funkcjonariusze MO pobili trójkę jego dzieci oraz żonę, która doznała urazu kręgosłupa, w wyniku czego przyznano jej II grupę inwalidzką z przeciwwskazaniem do każdej pracy), osadzonyny w Ośr. Odosobnienia we Włodawie, 4 II 1982 zwolniony.

31 XII 1982 rozwiązał umowę o pracę. II 1983 wyjazd na stałe do Australii (tuż przed wyjazdem pozbawiony mieszkania własnościowego). 1983–1986 pracownik fizyczny w firmie Sperry New Holland w Cranbourne, 1986–1990 pracownik fizyczny w firmie Robert Bosch w Clayton. Od 1991 na rencie, od 2009 na emeryturze.

Współorganizator kilku akcji zbierania środków finansowych na potrzeby prześladowanych członków „S” w Polsce. 1987 przew. Komisji Rewizyjnej Wiktoriańskiego Stowarzyszenia „Solidarność” w Melbourne. 2002 z-ca przew. Klubu Wsparcia „Tygodnika Polskiego” w Melbourne; współzałożyciel i gł. dystrybutor kwartalnika „Akcent Polski” tamże, sekretarz Klubu Seniora przy Domu Polskim Syrena w Roville. 2002–2003 członek Komisji Rewizyjnej Stowarzyszenia im. Tadeusza Kościuszki tamże.

Odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności (2015).

23 X 1980–29 XII 1983 rozpracowywany w ramach SOS krypt. Działacz przez Wydz. IIIA/Wydz. V KW MO/WUSW w Lublinie.

Marcin Dąbrowski