Encyklopedia Solidarności

Józef Smoła, ur. 22 XII 1949 w Wałbrzychu. Ukończył I LO w Rzeszowie (1968). Absolwent Akademii Ekonomicznej w Krakowie Wydz. Ekonomiki Produkcji (1977).

1970–1992 planista, specjalista planista w WSK PZL w Rzeszowie.

Od XI 1980 w „S”; doradca i pełnomocnik Adama Matuszczaka przew. KZ WSK PZL Rzeszów. Od XII 1980 członek Prezydium KZ. VI–VIII 1981 delegat na I WZD Regionu Rzeszowskiego.

13 XII 1981 internowany, przetrzymywany w Ośr. Odosobnienia w Załężu k. Rzeszowa, 28 I 1982 zwolniony. 1982–1983 w Zespole Charytatywnym Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzin przy klasztorze oo. bernardynów w Rzeszowie. 1982–1987 uczestnik manifestacji, szykanowany w pracy (m.in. przenoszony z Wydz. na wydział, rewizje, przesłuchania z zastraszaniem w zakładzie pracy).

1989–1991 członek KZ „S” WSK PZL Rzeszów; 1990 delegat na II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. WZD Regionu Rzeszowskiego. 1990–1994 radny Rady Miasta Rzeszowa. 1992–2015 zatrudniony w Miejskim Zarządzie Budynków Mieszkalnych w Rzeszowie. Od 2006 członek Stowarzyszenia Represjonowanych Województwa Podkarpackiego. Od 2015 na emeryturze.

Odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności (2015).

30 XII 1970–9 III 1990 rozpracowywany w ramach SO krypt. Delta przez Wydz. IIIA KWMO w Rzeszowie; 2 VI 1980–8 IV 1981 w ramach SOS krypt. Płaca przez Wydz. III A KWMO tamże; 31 VII 1981–2 VII 1982 w ramach SOS krypt. Wiodący przez Wydz. IIIA KWMO tamże; 11 X 1980–24 III 1984 w ramach SO krypt. Azymut przez Wydz. III KWMO tamże; 5 X 1988–26 IX 1989 w ramach SOR krypt. Powrót przez Wydz. V WUSW tamże; 25 IX 1989–30 I 1990 w ramach SO krypt. Azymut II przez Wydz. V WUSW tamże.

Michał Stręk