Solak Zbigniew
Zbigniew Solak, ur. 28 I 1953 w Krakowie, zm. 13 XI 2004 tamże. Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego tamże, kierunek historia (1977), doktorat (2002).
V – VIII 1978 robotnik w Zakładzie Produkcji Zamków Marold w Szczyglicach k. Krakowa, 1978–1985 pracownik Archiwum Archiwum Archiwum, wydawnictwo założone w 1977 w Warszawie przez Jacka Arcta i Jadwigę Żelechowską we współpracy z grupą osób, które od 1974 powielały techniką fotograficzną wydawnictwa emigracyjne i ulotki (m.in. zawiadamiające o mszach rocznicowych). Działało do 1981 (do 1978 bez nazwy), w 1978 powstała formalna struktura i przyjęto nazwę. Państwowego w Krakowie.
Od 1977 współpracownik SKS w Krakowie, m.in. wykładowca w ramach akcji samokształceniowych dla licealistów organizowanych przez SKS, kolporter wydawnictw niezależnych.
Od jesieni 1980 w „S”; współzałożyciel, przew. (do X 1981) KZ. W 1981 wykładowca Wszechnicy Robotniczej (Związkowej) „S” Regionu Małopolska.
13 XII 1981 internowany, przetrzymywany w Ośrodku Odosobnienia w Nowym Wiśniczu i Załężu k. Rzeszowa. 9 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1982 aresztowany 19 V – 9 VII 1982 na oddziale szpitalnym AŚ w Krakowie, 7 IX 1982 zwolniony, 7 X 1982 uniewinniony przez Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego na sesji wyjazdowej w Rzeszowie. 1982–1989 współpracownik podziemnych wydawnictw, autor artykułów dot. praskiej wiosny, ukraińskiego ruchu niepodległościowego, niezależnej publicystyki węgierskiej, państw bałtyckich, m.in. w pismach „Arka”, Krytyka”, „CDN”. 1985–1986 pracownik Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie, od 1986–2004 Zakładu Bibliografii Historii Polski w Instytucie Historii PAN tamże.
W 1995 stypendysta w Instytucie im. Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku (USA) 1996–2000 pracownik Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie, od 2000 OBEP IPN tamże.
Autor biogramów w Polskim słowniku biograficznym oraz książki Między Polska a Litwą. Życie i działalność Michała Romera 1880–1920 (2004); ok. 80 publikacji naukowych, znawca stosunków polsko-litewskich XIX–XX w.; współautor (z Waldemarem Czyżem, Januszem Tadeuszem Nowakiem, Ryszardem Terleckim) opracowania Czego nie ma w podręcznikach? Historia (Wydawnictwo Krzyża Nowohuckiego, 1980) dot. „białych plam” w oficjalnym programie nauczania historii w szkołach średnich w czasach PRL.
16 VIII 1978 – 17 IV 1980 rozpracowywany przez Wydz. III KW MO w Krakowie w ramach SOS krypt. Delta; 5 IV 1979 – 10 III 1981 przez Wydz. III-1 w ramach SOS krypt. Organizator.