Encyklopedia Solidarności

Mirosław Spychalski, ur. 10 XI 1959 we Wrocławiu. Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego, kierunek filologia polska (1986).

1979–1980 działacz SKS we Wrocławiu, współorganizator biblioteki SKS, twórca niezależnego wydawnictwa kasetowego Nifon; wiosną 1980 relegowany z uczelni, w 1981 ponownie przyjęty na studia po zdaniu egzaminu wstępnego. W III 1980 uczestnik akcji ulotkowej wzywającej do bojkotu wyborów do rad narodowych i Sejmu PRL.

W II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1981 współzałożyciel (z Jarosławem Świątkiem) niezależnego pisma NZS UWr. „Komunikat”. II 1981 – V 1981 zatrudniony w MKZ we Wrocławiu, m.in. jako redaktor techn. niezależnego pisma „Solidarność Dolnośląska”.

13–21 XII 1981 współorganizator Akademickiego Ruchu Oporu NZS we Wrocławiu. 21 XII 1981 zatrzymany, 22 XII internowany, przetrzymywany w Ośrodku Odosobnienia we Wrocławiu i w Grodkowie (26 IV – 25 V 1982 przebywał w szpitalu ZK we Wrocławiu), 11 VI 1982 zwolniony. 1982–1984 działacz ARO, członek podziemnego Zarządu Uczelnianego NZS UWr. I 1983 – VII 1985 członek Senatu UWr., Klubu Senatorów Studenckich tamże. 1983–1984 redaktor nacz., autor (ps. M. Marecki) podziemnego pisma NZS UWr. „Komunikat”. W V 1985 współorganizator studenckiej akcji protestacyjnej przeciwko nowelizacji ustawy o szkolnictwie wyższym, 29 V 1985 wiecu studentów na UWr oraz audycji podziemnego Radia NZS (z Rafałem Guzowskim). 1985–1988 wykładowca tzw. Latającego Uniwersytetu. 1986 – 1 XII 1988 menedżer grupy Nie Samym Teatrem we Wrocławiu. 1986–1987 redaktor, autor (ps. Maciej Grodowski, Marek Rozbicki) podziemnego pisma „Gazeta Akademicka”. 1986–1999 działacz Solidarności Polsko-Czechosłowackiej/Solidarności Polsko-Czesko-Słowackiej. 6 IV 1987 zatrzymany, ukarany grzywną przez kolegium ds. wykroczeń. 1987–1988 redaktor Wydawnictwa Muzeum Narodowego tamże. W 1987 współzałożyciel, redaktor podziemnego pisma literackiego „Kontur”. 1987–1993 redaktor undergroundowego pisma „brulion”. 1988–1992 przebywał za granicą: współpracownik nowojorskiej redakcji RWE, pracownik Księgarni Polskiej w Nowym Jorku i współpracownik nowojorskiego „Nowego Dziennika”.

1993–1995 realizator filmów dokumentalnych, autor „Gazety Wyborczej” i „Frondy”, 1995–1996 redaktor nacz. programu Pegaz TVP, 1996–1998 z-ca szefa Redakcji Programów Kulturalnych TVP, 1999–2002 kierownik Redakcji Kulturalnej TVP Wrocław, od 2002 dziennikarz TVP, 2004–2009 redaktor „Telewizyjnych Wiadomości Wiadomości „Wiadomości”, biuletyn wydawany przez podziemną „S” Regionu Mazowsze w Warszawie 15 XII 1981 – 1 IV 1990. Literackich”, 2006–2009 dziennikarz „Dziennika Polska. Świat. Europa”, od 2016 dyr. Oddziału TVP Wrocław. 2009–2016 juror Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus. Od V 2018 członek Dolnośląskiej Wojewódzkiej Rady Konsultacyjnej do Spraw Działaczy Opozycji Antykomunistycznej oraz Osób Represjonowanych z Powodów Politycznych.

Autor i współautor filmów dokumentalnych, m.in. Przepompownia (1994), Właściwie mój życiorys przepadł (2003) oraz słuchowisk radiowych. Autor książki Próba ucieczki (1989); współautor (z Mirosławem Jasińskim) Opowieści heroicznej (1989) oraz (z Jarosławem Szodą) Mówi Karpowicz (2005).

Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2007), Krzyżem Wolności i Solidarności (2016).

18 XII 1985 – 22 IV 1987 rozpracowywany przez Wydz. III-1 WUSW we Wrocławiu w ramach SOS krypt. Konik.

Ewa Chabros