Encyklopedia Solidarności

Jan Strama, ur. 4 VI czy 1924 w Dębnie, k. Nowego Targu, zm. 18 VI 2007 w Zakopanem.

Podczas II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. wojny światowej współpracował z partyzantką antyhitlerowską, po wojnie z podziemiem antykomunistycznym w Gorcach. 1945 członek PSL. Przymusowo wcielony do KBW, uciekł z jednostki i ukrywał się przed UB na ziemiach zachodnich; na Podhale powrócił po 1953.

Do 1967 kierowca w PKS Zakopane, nast. taksówkarz tamże.

Od 1980 w „S”; od 13 X 1980 członek Komitetu Założycielskiego Tymczasowego Zarządu Krajowych Niezależnych Samorządnych Związków Kierowców Taksówkarzy. 1980–1981 uczestnik prac Komisji Miejskiej „S” w Zakopanem.

Od 1982 współpracownik podziemnej „S” w Zakopanem, m.in. Tajnej Miejskiej Komisji „S”. Organizator (z Barbarą Kojer) pobytu na Podhalu rodzin więźniów politycznych i internowanych; sprowadzał transporty z pomocą i darami dla rodzin represjonowanych z Podhala, ukrywał w swoim domu działaczy związkowych z różnych stron Polski. Udostępniał swój dom na spotkania i wykłady historyczne poświęcone nieznanym faktom z historii Polski i regionu. Organizator wyjazdów, m.in. do Krakowa-Mistrzejowic na msze za Ojczyznę do parafii św. Maksymiliana Kolbego, uroczystości 3 V i 11 XI, Pielgrzymek Świata Pracy na Jasną Górę; w 1984 (z Bernadettą Łukowicz) inicjator mszy za Ojczyznę w kościele św. Antoniego (oo. bernardyni) na Bystrem w Zakopanem (z czasem gł. centrum duszpasterstwa „S”). Po zabójstwie ks. Jerzego Popiełuszki organizator zbiórki odzieży dla służby porządkowej trzymającej straż przy jego grobie. 19–25 III 1985 uczestnik głodówki rotacyjnej w kościele Narodzenia NMP w Krakowie-Bieżanowie. Od 1985 inicjator wyjazdów do Warszawy na msze za Ojczyznę w rocznice śmierci ks. J. Popiełuszki i w dniu jego imienin. 1986–1989 współpracownik podziemnego pisma „Biuletyn Podhalański” (udostępniał pomieszczenie na druk, przewoził swoją taksówką sprzęt, materiały poligraficzne i wydrukowany nakł. pisma). Od 1988 uczestnik zainicjowanej przez ks. Szczepana Gacka z parafii Miłosierdzia Bożego w Zakopanem akcji przerzutu książek religijnych na Słowację. Od 15 I 1989 członek jawnego Tymczasowego Międzyzakładowego Komitetu „S” w Zakopanem. 26 I 1989 członek Tymczasowego Komitetu Organizacyjnego „S” Transportu w Zakopanem. 1 II 1989 członek Komitetu Organizacyjnego „S” Transportu Prywatnego w Zakopanem. Od IV 1989 członek Grupy Roboczej KO w Zakopanem. Od 4 V 1989 członek prezydium TMK „S” odpowiedzialny za pracę sekcji kontaktów z Kościołem.

11 X 1980 – 12 III 1984 rozpracowywany przez Wydz. IIIA/Wydz. V KW MO/WUSW w Nowym Sączu w ramach SO krypt. Związkowcy.

Ewa Zając, Marek Mielczarski