Szaniawski Klemens
Klemens Szaniawski, ur. 3 III 1925 w Warszawie, zm. 5 III 1990 tamże. Absolwent Uniwersytetu Łódzkiego, Katedra Nauki o Moralności (1947), w 1950 doktorat, od 1969 prof. nadzw., od 1977 prof. zwyczajny.
W czasie II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. wojny światowej maturę zdał na tajnych kompletach. 1942-1944 student filozofii i matematyki na tajnym Uniwersytecie Warszawskim. Żołnierz AK, w 1944 uczestnik Powstania Warszawskiego, nast. więzień KL Auschwitz i KL Mauthausen. W VI 1945 powrócił do kraju. Od 1947 asystent w Katedrze Nauki o Moralności UŁ. Od 1948 pracownik UW, od 1952 w Katedrze Logiki. W 1956 prelegent w Klubie Krzywego Koła. 1957-1958 na stypendium w Uniwersytecie Cambridge. 1967-1970 dziekan Wydz. Filozofii i Socjologii UW; w 1968 zaangażowany jako przewodniczący komisji rektorskiej w ponowne przyjmowanie na UW studentów relegowanych za udział w wydarzeniach Marca 1968. 1970-1974 redaktor naczelny „Studia Logica”. Członek Pen Clubu. Od 1972 kierownik Zakładu Logiki Instytutu Filozofii UW, pracownik Zakładu Logiki Instytutu Filozofii i Socjologii PAN. Od 1977 przewodniczący Zarządu Głównego PTF. W 1978 współorganizator niezależnego Konwersatorium Doświadczenie i Przyszłość, w składzie Zespołu Usługowego o funkcjach sekretariatu Konwersatorium i redakcji jego raportów, m.in. współautor ''Raportu o stanie Rzeczpospolitej i drogach wiodących do jej naprawy'' (NOWa 1979).
20 VIII 1980 sygnatariusz Apelu 64 intelektualistów popierającego postulaty strajkujących i wzywającego władze do podjęcia rozmów; przewodniczący specjalnej komisji Senatu UW potępiającej czystki polityczne w 1968. 1980-1981 przewodniczący Komitetu Porozumiewawczego Stowarzyszeń Twórczych i Naukowych (ponownie po jego reaktywowaniu w 1989). Od 20 XII 1980 członek KOWzP przy KKP „S”, następnie KK; mediator w III 1981 podczas kryzysu bydgoskiego i w XI/XII 1981 podczas strajku w Wyższej Oficerskiej Szkole Pożarniczej, 11-13 XII 1981 współorganizator Kongresu Kultury Polskiej, przerwanego przez wprowadzenie stanu wojennego. 1981-1984 przewodniczący Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN.
13 XII 1981 internowany w Ośr. Odosobnienia w Warszawie-Białołęce, po 1 dniu zwolniony w wyniku interwencji Episkopatu. 1982-1989 działacz Społecznego Komitetu Nauki: członek Rady Ogólnej, także Komitetu Kultury Niezależnej i Duszpasterstwa Ludzi Pracy, przewodniczący Rady Edukacji Narodowej. 1983-1989 w Komisji Zaufania Społecznego (z Janem Olszewskim i ks. Bronisławem Dembowskim) kontrolującej finanse RKW Mazowsze. W 1984 wybrany na rektora UW (wybór niezatwierdzony przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego). W 1985 w zespole ekspertów przygotowującym na zamówienie Lecha Wałęsy niezależne opracowanie ''Raport. Polska 5 lat po Sierpniu'' (Wers, 1985). 10 X 1986 sygnatariusz apelu do władz USA o zniesienie sankcji gospodarczych wobec PRL. 1986-1989 w Społecznej Radzie Funduszu Wydawnictw Niezależnych. W 1987 publicznie oskarżony o współpracę z wywiadem USA (wytoczył rzecznikowi rządu Jerzemu Urbanowi sprawę o zniesławienie). 31 V 1987 sygnatariusz dokumentu określającego podstawowe cele polskiej opozycji, wypracowanego na naradzie w Warszawie zwołanej przez L. Wałęsę przed pielgrzymką Jana Pawła II do Polski.
Od 1988 w KO przy Przewodniczącym „S” Lechu Wałęsie, przewodniczący Komisji Stowarzyszeń i Organizacji Społecznych. W 1989 wykładowca Wilson Center w Waszyngtonie.
Redaktor prac z dziedziny logiki i statystyki ''Metody statystyczne w socjologii'' (PWN, 1968), ''Metody matematyczne w socjologii'' (Ossolineum, 1971), licznych artykułów naukowych zawartych m.in. w zbiorze ''O nauce, rozumowaniu i wartościach: pisma wybrane'' (PWN, 1994).
Odznaczony pośmiertnie Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2007).
Od 5 V 1979 rozpracowywany przez Wydz. III KS MO w ramach SOS/KE krypt. Goya; 16 VIII 1982 – 31 VII 1989 przez Wydz. III KS MO/Wydz. III Dep. III MSW/Wydz. III SUSW w ramach KE/SOR krypt. Reszka.