Encyklopedia Solidarności

Andrzej Szkaradek, ur. 6 VII 1948 w Chełmcu. Ukończył LO w Nowym Sączu (1968).

Od 1965 ślusarz, następnie mechanik urządzeń dźwigowych/brygadzista w Nowosądeckich Zakładach Przemysłu Terenowego (od 1976 Nowosądecka Fabryka Urządzeń Górniczych Nowomag). Od 1976 w kontakcie z KOR, następnie KSS KOR, kolporter niezależnego pisma „Robotnik”.

14 IX 1980 inicjator i uczestnik 2-godz. strajku w Nowomagu z poparciem dla strajkującego Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Nowym Sączu, od 30 IX 1980 przewodniczący Komitetu Założycielskiego „S” tamże, od I 1981 wiceprzewodniczący KZ. Od X 1980 członek Komitetu Koordynacyjnego „S” w Nowym Sączu (z Janem Budnikiem, Jerzym Gwiżdżem, Józefem Grzybem, Jerzym Wyskielem, Henrykiem Pawłowskim, Krzysztofem Michalikiem, Tadeuszem Jungiem, Tadeuszem Piaseckim, Grzegorzem Sajdakiem, Leszkiem Brodą, Czesławem Dąbrowskim, Józefem Jareckim, Zbigniewem Leśniakiem, Teresą Kochańską, Kazimierzem Konopką, Mieczysławem Gorczycą), członek MKZ w Krakowie; w VII 1981 delegat na I WZD Regionu Małopolska.

13 XII 1981 internowany w Ośr. Odosobnienia w Załężu k. Rzeszowa, Uhercach i Nowym Łupkowie, zwolniony 19 XI 1982. I 1983 – 6 III 1984 współzałożyciel i organizator MKS w Nowym Sączu (z Henrykiem Najduchem, G. Sajdakiem, K. Michalikiem, Ryszardem Zagórskim, Konstantym Konarem, Piotrem Kałamarzem); przedstawiciel Regionalnego Komitetu Solidarności Małopolska w Nowym Sączu; w II 1983 współzałożyciel i członek MKS Małopolska Południowo-Wschodnia, w skład którego wszedł MKS w Nowym Sączu; twórca struktur zakładowych podziemnej „S” m.in. w Nowomagu, Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego, WPK, PKS, PKP; w 1983 wznowił wydawanie „Nowosądeckich Wiadomości”, redaktor i drukarz (we współpracy z Alicją Szkaradek, Henrykiem Kiwakiem, Zbigniewem Szkarłatem, P. Kałamarzem, Krzysztofem Dąbrowskim). Od 1983 współorganizator Mszy za Ojczyznę w kościele oo. Jezuitów i uroczystości 11 XI, 3 V, 1 i 31 VIII; kolporter wydawnictw sygnowanych przez RKS Małopolska, m.in.: „Aktualności”, „Serwisu Informacyjnego”, Kroniki Małopolskiej”, „Biuletynu Małopolskiego”, „Homo Homini”, „Hutnika”, „Kurierka B”, „Wiadomości Nowosądeckich”, „Solidarności Walczącej”, „Tygodnika Mazowsze”. Organizator, inicjator, wykonawca akcji ulotkowych, plakatowania, drukarz materiałów propagandowych, ulotek (z Ewą Andrzejewską, H. Najduchem, Z. Szkarłatem, H. Kiwakiem); organizator pomocy (materialnej, prawnej) uwięzionym i ich rodzinom; prowadził rejestr represji; doradzał i wspierał merytorycznie innych działaczy podziemia (z Krzysztofem Lipińskim, Alicją i Gabrielem Derkowskimi, Teresą Marciszewską, Urszulą Dudą). Od 1981 nakłaniany do wyjazdu zagranicę, 6 III 1984 aresztowany za wydawanie „Wiadomości Nowosądeckich”, przetrzymywany w AŚ w Krakowie, Nowym Sączu, Tarnowie, zwolniony 1 VIII 1984 na mocy amnestii. Po wyjściu bez zatrudnienia; wielokrotnie zatrzymywany, poddawany rewizjom, groźby wobec rodziny. W VIII 1984 rozpoczął jawną działalność od udzielenia wywiadu do „Wiadomości Nowosądeckich”. W II 1985 współorganizator Duszpasterstwa Ludzi Pracy przy kościele oo. Jezuitów, w 1986 współtwórca przy DLP (m.in. z Grażyną Święs, Piotrem Masłowskim, Lucyną Brokos, Jakubem Szkarłatem) biblioteki wydawnictw podziemnych. Od XII 1986 członek Komisji Interwencji i Praworządności „S”, 21 I 1987 współzałożyciel regionalnej KIiP (z Wacławem Niemirskim, Janem Rokitą, Zbigniewem Fijakiem i Stanisławem Handzlikiem). W 1988 inicjator reaktywowania jawnych struktur „S”, organizator jawnej Tymczasowej KZ w Nowomagu, w II 1989 organizator nowosądeckiego MKO „S”, przewodniczący. Od III 1989 w składzie jawnego Prezydium RKS Małopolska.

15 IV 1989 – 1991 współzałożyciel i przewodniczący KO „S” woj. nowosądeckiego, współorganizator kampanii wyborczych 4 VI 1989 oraz w wyborach samorządowych 28 V 1990. Od 1989 delegat na kolejne WZD Regionu Małopolska i na KZD „S”, członek ZR, 1990-1995 wiceprzewodniczący, 1995-1998 przewodniczący ZR, od 2002 wiceprzewodniczący, 1990-1992 i 1995-1998 członek KK, 1989-1998 przewodniczący Delegatury ZR „S” Małopolska w Nowym Sączu. 1990-1993 w PC, założyciel struktur w regionie. 1994-1998 radny Miasta Nowy Sącz z listy Komitetu Wyborczego Mała Ojczyzna. W 1997 współzałożyciel AWS. 1997-2001 poseł RP z listy AWS, w Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych: współtwórca reformy Policji, sekretarz ds. dyscypliny Klubu Parlamentarnego AWS. 1998-2002 radny, wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa Małopolskiego.

Odznaczony przez Rząd RP na Uchodźstwie Srebrnym Krzyżem Zasługi (Londyn, 1989), wyróżniony tytułem Człowiek Roku 1997 „Gazety Krakowskiej” (1998), odznaczony Złotym Medalem Zasługi za reformę i ustawodawstwo dla Policji (2001), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2006), Medalem Niezłomnym w Słowie (2011), Krzyżem Wolności i |Solidarności (2015).

1982-1983 rozpracowywany przez Wydz. V KW MO w Nowym Sączu w ramach KE; 1983-1985 przez Wydz. V WUSW w Nowym Sączu w ramach SOS/SOR krypt. Ogniwo; 1985-1987 przez Wydz. V/ Inspektorat II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. WUSW w Nowym Sączu w ramach KE krypt. Szef; 1987-1989 przez Inspektorat II/ Wydz. III w ramach SOR krypt. Szef.

Sławomir Chmura