Encyklopedia Solidarności

Eugeniusz Szumiejko, ur. 9 IX 1946 w Wierobiejkach k. Grodna (obecnie Białoruś), zm. 5 VII 2020 we Wrocławiu. Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego, Wydz. Matematyki, Fizyki i Chemii, kierunek astronomia (1970).

W 1958 repatriowany do Polski.

1969–1970 założyciel, przew. Koła Naukowego Astronomów w Instytucie Astronomii UWr. Od 1967 w Aeroklubie Wrocławskim (oddział Aeroklubu PRL/od 1990 Aeroklubu Polskiego). 1974–1975 w kadrze narodowej w sporcie spadochronowym. 1971–1986 członek Polskiego Towarzystwa Astronomicznego.

W III 1968 uczestnik strajków studenckich, członek KS na UWr. 1970–1977 pracownik naukowy w Instytucie Astronomii UWr. 1977–1979 informatyk w WSK PZL Hydral we Wrocławiu, 1979–1981 w Technice Biurowej Predom-Org/Zakładach Techniki Biurowej Biurotechnika tamże.

1979–1980 kolporter niezależnych pism, m.in. „Biuletyn Dolnośląski” i „Gazeta Polska”, udostępniał mieszkanie do celów konspiracyjnych (m.in. raz drukowano „Biuletyn Dolnośląski”).

Od IX 1980 w „S”; we IX 1980 inicjator powołania Komitetu Założycielskiego, 1980 – VI 1981 przew. KZ, w VI 1981 delegat na I WZD Regionu Dolny Śląsk, 1 VII – 31 X sekretarz prezydium ZR; IX/X delegat na I KZD, członek KK, od 4 XI w prezydium KK (odpowiedzialny za problemy nauki, kultury i oświaty), XI/XII zaangażowany w rozwiązanie konfliktu w WSI w Radomiu między NZS a władzami uczelni.

13 XII 1981 współzałożyciel, organizator i członek Krajowego Komitetu Strajkowego w Porcie Gdańskim, od 15 XII w Stoczni Gdańskiej. 16 XII 1981 – 6 XII 1984 w ukryciu w Trójmieście, nast. we Wrocławiu. 13 I 1982 założyciel Ogólnopolskiego Komitetu Oporu „S”. Do III 1982 doprowadził do nawiązania współpracy podziemnych struktur „S” regionów Pomorza Zachodniego i Gdańskiego, Bydgoskiego, Małopolskiego, Dolnego Śląska oraz z działaczami „S” za granicą (w poł. 1982 zorganizowali Biuro Koordynacyjne „S” za Granicą w Brukseli). W IV 1982 uciekł w Gdańsku z obławy zorganizowanej przez SB. VII 1982 – XII 1984 członek TKK, organizator zespołu łączników merytorycznych, rady programowej, poczty międzyregionalnej oraz spotkań kierownictwa TKK, okresowo koordynator spraw zagranicznych. 1985–1990 ponownie zatrudniony w Biurotechnice/Infobiurze. 1985–1989 wielokrotnie zatrzymywany. V 1987 – IX 1988 przew. RKS Dolny Śląsk, V – IX 1987 członek TKK, zwolennik tworzenia jawnych struktur „S” w zakładach. V 1987 – IX 1988 redaktor podziemnych pism „Z Dnia na Dzień”, IV – IX 1988 „Gazeta Uliczna”, I – VI 1989 współzałożyciel, redaktor „Gazety Związkowej Solidarność”.

1989–1990 członek KZ w Biurotechnice/Infobiurze, 1990–1996 delegat na WZD Regionu Dolny Śląsk, 1990–1994 członek ZR (V 1991 – V 1992 ekspert przekształceń własnościowych oraz rzecznik prasowy ZR); 1990–1996 delegat na KZD, w 1990 w KK. 1990–1991 w USA. 1992–1996 wiceprezes ds. ekonomicznych Portu Lotniczego Wrocław SA, 1994–1996 wiceprezes Klubu Sportowego Ślęza Wrocław, w 1997 prokurent w Przedsiębiorstwie Gospodarki Komunalnej i Higieny Miasta Wrocław TransFormers we Wrocławiu, 1997–1998 w ROP, w 1998 pełnomocnik wojewody wrocławskiego ds. usuwania skutków powodzi (Koordynator Narodowego Programu Odbudowy po Powodzi), 1999 urzędnik w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Dolnośląskiego (współzałożyciel, członek Komitetu Założycielskiego „S”). 2000–2002 bez zatrudnienia, prace dorywcze. 2002–2003 zarządca komisaryczny Kopalni Surowców Skalnych w Zarębie k. Lubania, 2003–2004 pracownik Grupy A5 Sp. z o.o. we Wrocławiu oraz Doltech w Legnicy, 2004–2005 właściciel Przedsiębiorstwa Usługowego Sejd we Wrocławiu; 2005–2006 bez zatrudnienia, nast. rencista. 2006–2011 pracownik Koncernu Energetycznego EnergiaPro SA (do V 2008 wiceprezes zarządu)/Tauron Polska Energia SA we Wrocławiu; od 2011 na emeryturze.

Odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2006).

18 XI 1981 – 17 V 1982 rozpracowywany przez Wydz. IIIA/Wydz. V KW MO we Wrocławiu w ramach KE krypt. Kwazar; 17 V 1982 – 4 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1985 przez Wydz. V /Wydz. V-1 KW MO/WUSW w ramach SOR krypt. Marcin; od VII 1981 przez Wydz. III KW MO w ramach SO krypt. Poligon.

Grzegorz Kowal|Łukasz Sołtysik