Encyklopedia Solidarności

Józef Ślisz, ur. 20 III 1934 w Łukawcu k. Rzeszowa, zm. 6 III 2001 w Łące k. Rzeszowa. Ukończył I LO w Rzeszowie (1952).

1952–1961 pracownik zakładów przemysłowych, m.in. magazynier w Zakładach Chemicznych w Nowej Sarzynie, od 1961 gospodarstwo rolne.

Od 1980 członek „Solidarności Wiejskiej”, 1981–1989 „S” RI. I–II 1981 współorganizator strajku chłopskiego w siedzibie b. WRZZ w Rzeszowie, sygnatariusz porozumień rzeszowsko-ustrzyckich, przew. komisji ds. realizacji tychże. Od III 1981 członek Prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Założycielskiego „S” RI, uczestnik strajku okupacyjnego w budynku ZSL w Bydgoszczy, sygnatariusz porozumienia po kryzysie bydgoskim, XI–XII 1981 członek Ogólnopolskiego KS „S” RI.

Po 13 XII 1981 wielokrotnie zatrzymywany i przesłuchiwany, organizator pomocy dla represjonowanych. II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1985 wznowił działalność Komisji ds. Realizacji Porozumień Rzeszowsko-Ustrzyckich, przew. Grupy Roboczej ds. realizacji tychże. 1987–1989 przew. Tymczasowej Krajowej Rady Rolników „S”, IV–XII 1989 przew. „S” RI.

1988–1990 członek KO przy Przew. NSZZ „S” Lechu Wałęsie. II–IV 1989 uczestnik obrad Okrągłego Stołu w zespole ds. pluralizmu związkowego i podzespole ds. rolnictwa oraz grupie roboczej ds. ustawy o związkach zawodowych rolników indywidualnych. 1989–1993 senator i wicemarszałek Senatu: 1989–1991 z listy KO, 1991–1993 z listy Porozumienia Ludowego, członek senackich komisji Rolnictwa oraz Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. 1989–1992 organizator i przew. Rady Krajowej PSL-Solidarność, 1994–1996 prezes SLCh, 1997–2001 wiceprzew. Rady Krajowej SKL. 1991 założyciel Fundacji im. Macieja Rataja, od 1993 przew. Rady Instytutu im. M. Rataja, od 1998 założyciel i członek Fundacji Akcja Rolnicy Rolnikom.

Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2000), pośmiertnie Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2011).

V 1981–VII 1989 rozpracowywany przez Wydz. IV/VI KW MO/WUSW w Rzeszowie w ramach SOR krypt. Ziemianin.

Michał Stręk